Giày – Wikipedia tiếng Việt

Giày da văn phòng

Giày [1] là một vật dụng đi vào bàn chân con người để bảo vệ và làm êm chân trong khi thực hiện các hoạt động khác nhau. Giày cũng được sử dụng như một món đồ trang trí.

Thiết kế của giày đã phong phú và nhiều mẫu mã vô cùng theo thời hạn, văn hoá và mục tiêu sử dụng. Ngoài ra thời trang cũng chi phối nhiều yếu tố phong cách thiết kế, ví dụ điển hình như giày có gót rất cao ( giày cao gót ) hay có gót phẳng ( giày thể thao ). Giày dép tân tiến rất khác nhau về mục tiêu sử dụng, phong thái và giá tiền. Dép đơn thuần hoàn toàn có thể rất mỏng mảnh và chỉ gồm có một dây duy nhất trong khi giày thời trang văn minh hoàn toàn có thể được làm từ những vật tư rất tốn kém, cấu trúc phức tạp và giá hàng ngàn đôla một đôi. Các loại giày khác cho những mục tiêu sử dụng khác như giày leo núi hay giày trượt tuyết, …

Giày có truyền thống được làm từ da, gỗ, vải,… nhưng đang ngày càng được làm từ cao su, nhựa và các vật liệu hoá dầu khác.

Thời kỳ sơ khai[sửa|sửa mã nguồn]

Chân chứa nhiều xương hơn tổng thể những bộ phận khác trong khung hình. Mặc dù nó đã tiến hoá qua hàng nghìn năm theo địa hình và khí hậu phong phú, tuy nhiên vẫn bị nhiều mối nguy khốn đe doạ như đá sắc cạnh, gai, mặt đất nóng, … mà một đôi giày hoàn toàn có thể bảo vệ. Giày cổ rất dễ phân huỷ thế cho nên khó tìm thấy thời nay. Các điều tra và nghiên cứu cho thấy trong khoảng chừng thời hạn từ 26.000 – 40.000 năm TCN, độ dày của xương ngón chân ( trừ ngón cái ) giảm đi, theo giả thuyết đi giày làm giảm độ dày của xương bàn chân, cho thấy con người đã đi giày trong thời hạn đó. Thiết kế khởi đầu chỉ là những túi da bảo vệ chân, được tìm thấy nhiều ở xứ lạnh .Đôi dép cổ nhất tìm thấy ở hang Fort Rock, tiểu bang Oregon, Mỹ vào năm 1938 có niên đại 7.000 – 8.000 năm TCN. [ 2 ] Giày da tiên phong tìm thấy ở một hang động của Armenia năm 2008 có niên đại 5.500 năm TCN ; đôi giày này là một mảnh da bò với dây da buộc. Giày của người băng Ốtzi có niên đại 3.300 năm TCN ; [ 3 ] nó đặc trưng bởi màu nâu da gấu với da ở mặt bên và chuỗi vỏ cây ở mu bàn chân thắt chặt lại. ” Giày của mọi da đỏ ” của người da đỏ ở Nam Mỹ, là những đôi giày bó sát, có đế mềm, làm từ da, da bò bizon và có trang trí ; tuy nhiên, chúng rất dễ ngấm nước, thế cho nên những người da đỏ thường đi chân trần vào mùa hạ hoặc trong thời tiết khí ẩm .Khi những nền văn minh mở màn tăng trưởng, dép thong ( tiền thân của dép tông ) sinh ra. Bằng chứng được tìm thấy trong một bức tranh tường ở Ai Cập niên đại 4.000 năm TCN và một đôi giày ở châu Âu niên đại 1.500 năm TCN. Thong dép đã mòn của những nền văn minh làm từ những vật liệu khác nhau ( Ví dụ : Ai Cập làm từ giấy lá cói hay lá cọ, Ấn Độ làm từ gỗ, Trung Quốc và Nhật Bản làm từ rơm rạ, … ). Thời gian này, người Ai Cập và Ấn Độ hầu hết đi chân trần. Người Hy Lạp coi giày dép là bê tha, không thiết yếu, chỉ để đi trong nhà hát còn phần nhiều dân đi chân trần. Người La Mã chinh phục Hy Lạp nhưng lại cho rằng giày là thiết yếu cho một xã hội văn minh, tượng trưng cho quyền lực tối cao và sự tự do, nô lệ và nông dân phải đi chân trần .

Thời kỳ Trung cổ và văn minh[sửa|sửa mã nguồn]

Giày dành cho người nông dân trong khi sản xuất Open ở Catalonian, Tây Ban Nha vào thế kỉ XIII. [ 4 ]Giày cao gót sinh ra vào thế kỉ XVI với mụch đích làm cho con người cao lên. Đến khoảng chừng những năm 1580, cả những người đàn ông cũng đi giày cao gót .Giày đế khâu sinh ra vào thế kỉ XVII. Khoảng những năm 1800, giày cho chân trái và chân phải được phong cách thiết kế giống nhau .
Một số kiểu giày trưng trong một shop tại Luân ĐônGiữa thế kỉ XX, công nghiệp tăng trưởng đã được cho phép sản xuất hàng loạt. Giày được làm nhiều từ những vật tư hoá dầu, sử dụng keo dán công nghiệp và máy khâu thay cho may tay. Giày văn minh cần tối thiểu 1.000 năm để phân huỷ tự nhiên. Vì vậy, nhiều hãng giày đã chuyển sang sử dụng những vật tư dễ phân huỷ sinh học, tiêu biểu vượt trội như Nike. [ 5 ] [ 6 ]Năm 2007, GDP của toàn ngành giày quốc tế đạt 107,9 tỉ đôla Mỹ. Trong đó Trung Quốc chiếm 63 % sản lượng, 40,5 % xuất khẩu và 55 % lệch giá toàn ngành. [ 7 ]

Mặc dù các loại giày khác nhau có các bộ phận tuỳ chỉnh cho mục dích nhất định, nhưng về cơ bản, chúng đều gồm các phần giống nhau.

Trong văn hoá dân gian[sửa|sửa mã nguồn]

Kiệt tác hình đôi giày bằng muối pha lê được thực thi do nghệ sĩ Sigalit Landau .Giày là một đồ vật thiết yếu trong đời sống con người thế cho nên nó cũng gắn liền với những nền văn hoá của quả đât .Ở châu Âu nổi tiếng là vào thế kỉ XVIII, có một bà già sống trong một chiếc giày với rất nhiều trẻ con. Giày cũng đóng vai trò quan trọng trong những truyện dân gian : Cô bé Lọ Lem, Tấm Cám, …Năm 1948, Mahlon Haines, một nhân viên cấp dưới bán giày ở Hallam, bang Pennsylvania, Mỹ, đã thiết kế xây dựng một ngôi nhà hình chiếc ủng, như thể một hình thức quảng cáo. Nhà giày Haines vẫn còn tới thời nay, sau khi Haines chết vào năm 1962, nó trở thành một kho lưu trữ bảo tàng kiêm nhà hàng quán ăn .Người La Mã coi giày là văn minh, tượng trưng cho quyền lực tối cao và sự tự do. Trong đám cưới La Mã cổ, người cha trao cho con trai một đôi giày, biểu lộ cho sự chuyển giao quyền trong mái ấm gia đình. Thừa hưởng của La Mã, những nước châu Âu ngày này, như là Cộng hoà Séc, người có nhiều giày, như thể bộ sưu tập, là người giàu và quyền thế. [ 8 ]Trong Kinh thánh Cựu Ước, giày tượng trưng cho vật ít hoặc không có giá trị. Còn trong Kinh thánh Tân Ước, hành vi cởi giày của người khác là nô lệ, tháo giày ở nơi sang trọng và quý phái biểu lộ sự tôn kính. [ 9 ]Người Do Thái cho rằng tự cởi giày là tự từ bỏ quyền lực tối cao, nghĩa vụ và trách nhiệm hoặc sự giải thể của hôn nhân gia đình. Trong lễ tang của chồng, vợ goá cởi giày của anh trai chồng quá cố để bộc lộ ông đã từ bỏ nghĩa vụ và trách nhiệm của mình. [ 9 ]Người Ả Rập lại cho rằng giày là nhơ vì nó tiếp xúc với mặt đất bẩn và tích hợp với phần thấp nhất của khung hình – chân. Hành động ném giày vào người khác là một sự xúc phạm tột cùng. Và để lộ những đế giày của mình khi chuyện trò với người khác là thô lỗ, thiếu lịch sự và trang nhã. Năm 2003, khi bức tượng Shaddam Hussen bị lật đổ, rất nhiều người tập trung chuyên sâu quanh và đánh nó bằng giày của họ. Cũng vào năm 2008, Tổng thống Mỹ George W. Bush bị Muntadar al-Zaidi, một phóng viên báo chí Iraq, ném giày suýt vào mặt để phản đối cuộc cuộc chiến tranh Iraq. [ 10 ]Bất kì loại sản phẩm nào của giày cũng tượng trưng cho cái chết. Ở Hy Lạp, đặt giày rỗng trước một ngôi nhà là muốn nói với những người trong nhà rằng đã có người trong nhà bị chết hoặc là lời nguyền rủa nhà sẽ có người chết. [ 11 ]

Ở các nước Á Đông, giày cũng được coi là nhơ nhuốc, bẩn thỉu, gần giống với Ả Rập nhưng bớt nặng nề hơn.