Cuộc chiến biên giới 1979: Vì sao báo chí Việt Nam vẫn e dè không nói Trung Quốc xâm lược Việt Nam?

Một đơn vị chức năng pháo binh của Nước Ta chống lại quân xâm lược Trung Quốc dọc theo đường biên giới 230 km của tỉnh TP Lạng Sơn với Trung Quốc vào ngày 23 tháng 2 năm 1979 .Đúng 42 năm ngày quân đội giải phóng nhân dân Nước Trung Hoa nổ súng tiến công khắp những tỉnh biên giới phía Bắc Nước Ta, 17/2/1979 – 17/2/2021, đến nay báo chí truyền thông nhà nước Nước Ta vẫn ngần ngại khi nêu tên Trung Quốc trong những bài viết kỷ niệm .
Cụ thể, trong bài “ Ký ức về cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc sau 42 năm ” đăng tải trên tờ Báo Tin Tức của Thông Tấn Xã Nước Ta, người đọc sẽ rất khó hiểu vì không rõ Nước Ta đã chiến đấu với nước nào trong đại chiến này .

Điều tương tự xảy ra với báo điện tử Vietnamnet khi đưa tin về cuộc dâng hương tưởng niệm các “Anh hùng liệt sĩ bảo vệ biên giới phía Bắc” của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng và tỉnh Quảng Ninh.

Độc giả cũng trọn vẹn không biết, vì sao những chiến sỹ này đã tử trận và trong đại chiến với nước nào .
Mạng báo Tiền Phong với bài viết “ Anh hùng liệt sĩ bảo vệ biên giới phía Bắc mãi là tấm gương sáng ” cũng không nhắc đến Trung Quốc .
Trao đổi với RFA tối 17/2, ông Đinh Kim Phúc, nhà nghiên cứu lịch sử dân tộc và từng là một cựu binh vào thời gian đại chiến biên giới phía Bắc, đánh giá và nhận định về thực trạng ngần ngại vừa nêu của truyền thông online Nước Ta không nêu tên Trung Quốc tiến công Nước Ta hồi năm 1979 :
“ Tôi nghĩ rằng việc không nêu tên đích danh Trung Quốc là quân xâm lược thì đó là lỗi của Tổng Biên tập những tờ báo .
Tôi nghĩ rằng không có thế lực nào cấm không được nêu tên Trung Quốc vì báo Thanh Niên hàng năm vẫn có những bài báo chỉ rõ là đội quân xâm lược từ Trung Quốc .
Do đó, tôi thấy rằng việc tự biên tập, tự hạn chế hoặc không muốn gây hiềm khích mới trong mối quan hệ lúc bấy giờ là do thái độ của Tổng Biên tập báo. ”
Cuộc chiến chỉ mới mấy chục năm mà lại không nhắc đến thì rất nguy cơ tiềm ẩn cho lớp trẻ chính do họ không biết đến đại chiến thì cũng không biết đến quân địch thường trực của Nước Ta là Trung Quốc trong suốt lịch sử vẻ vang lê dài của Nước Ta. – Nhà báo Nguyễn Vũ Bình
Theo ghi nhận của RFA, hầu hết những bài báo trong 2 ngày qua đều không gọi tên Trung Quốc trong tiêu đề, chỉ có một số ít báo như Thanh Niên và Kiến Thức gọi thẳng .
Điển hình như bài “ 42 năm cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc : Đánh trả quân xâm lược Trung Quốc ” mà tờ Thanh Niên đăng tải những hình ảnh chiến đấu, ship hàng chiến đấu của quân và dân tỉnh Cao Bằng trong tháng 2 và 3/1979 .
Ngoài ra, trong bài viết của Tuổi trẻ đăng sáng 17/2/2021 chỉ gọi tên Trung Quốc duy nhất một lần ở gần cuối bài khi nhắc đến sự kiện tháng 3/1979, “ quân Trung Quốc đã giết sạch 43 người là anh chị em công nhân và mái ấm gia đình họ ở trại lợn Đức Chính cạnh đó rồi ném xuống cái giếng nước dưới những khóm tre ” .
Từ TP. Hà Nội, nhà báo độc lâp Nguyễn Vũ Bình, từng công tác làm việc tại Tạp chí Cộng sản cho hay :
“ Tôi nhớ là hầu hết không có bài nào viết về cuộc chiến tranh biên giới trong thời kỳ tôi làm ở đấy gần 10 năm, từ tháng 8/1992 – 1/2001. ”
Theo nhà báo Nguyễn Vũ Bình, dù tình hình nhắc đến Trung Quốc trong những yếu tố nhạy cảm lúc bấy giờ đã được cải tổ so với trước đây nhưng vẫn chưa có bước tiến đáng kể. Ông lập luận :
“ Đối với nhà nước Nước Ta thì Trung Quốc là liên minh ý thức hệ, liên minh kế hoạch nên trong việc đề cập đến cuộc chiến tranh biên giới chống Trung Quốc thì khi nào người ta cũng ngần ngại .
Chỉ từ nửa năm nay, từ đợt Malaysia có văn bản lên Ủy ban Biển Quốc tế sau đó Trung Quốc phản ứng và Nước Ta cũng có đơn nhu yếu, đến việc ASEAN họp thì Nước Ta đưa được nội dung về Biển Đông vào cuộc họp. Tóm lại là hơn nửa năm nay, hành động của Nước Ta so với Trung Quốc có khác trước, tức dám nói ra những quyền hạn, quyền lợi của mình trước hội đồng quốc tế .
Đợt này cũng có một và tờ báo có nói về cuộc chiến tranh Trung Quốc xâm lược nhưng vẫn còn rất dè dặt. Nó là truyền thống cuội nguồn của Nước Ta từ xưa đến nay là không dám nói động gì đến những vụ thế này. Tình trạng vẫn lê dài như vậy. ”
Người dân Hà Nội tưởng niệm chiến tranh biên giới ngày 16 tháng 2 năm 1979. Ảnh chụp ngày 17 tháng 2 năm 2014.
Người dân Hà Nội tưởng niệm chiến tranh biên giới ngày 16 tháng 2 năm 1979. Ảnh chụp ngày 17 tháng 2 năm 2014.

Ông Đinh Kim Phúc nêu ra nguyên nhân vì sao truyền thông lề phải trước đây hạn chế nhắc đến cuộc chiến năm 1979:

“ Vấn đề hậu cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc Nước Ta chống quân xâm lược Trung Quốc từ lâu Nước Ta tuân thủ những thỏa thuận hợp tác tại Hội nghị Thủ Đô là không nhắc lại quá khứ, không gây lại hận thù giữa hai vương quốc để cùng tăng trưởng .
Tôi nhìn nhận rằng Nước Ta đã tuân thủ cam kết đó rất tốt, nhưng ngược lại Trung Quốc hàng năm đến ngày 17/2 vẫn làm những cuộc tưởng niệm cái gọi là cuộc phản kích sùng vệ, dạy cho Nước Ta một bài học kinh nghiệm bằng hình thức này, bằng một hình thức khác về chiến binh Trung Quốc .
Chúng ta thấy một thời hạn dài sau khi trở lại thông thường hóa quan hệ Việt – Trung thì những cái về hình thức trong thời kỳ từ năm năm xung đột biên giới phía Bắc Nước Ta không được Nước Ta nhắc đến. ”
Nhà điều tra và nghiên cứu Đinh Kim Phúc cho rằng chính những điều ông vừa nêu đã gây ra tâm ý nghi kỵ trong quần chúng nhân dân : Liệu TP. Hà Nội có khuất phục Bắc Kinh hay không ? Liệu TP.HN đang toan tính gì mà nhân dân không được tưởng niệm, cựu chiến binh không được nhắc đến ?
Tuy nhiên, ông Đinh Kim Phúc cũng cho biết chính phủ nước nhà Thành Phố Hà Nội đang ngày càng lan rộng ra cho người dân biết thêm về đại chiến. Ông đưa ra dẫn chứng :
“ Trong một thời hạn gần đây, nhất là sau vấn đề HD-981 vào thềm lục địa của Nước Ta thì nhiều bài báo, rất nhiều sự kiện đã nhắc đến cuộc cuộc chiến tranh biên giới vào tháng 2/1979 .
Mới gần đây, với sự chỉ huy của Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng thì bộ phim năm 1979 đã nói rất rõ quy trình, thủ đoạn, thủ đoạn và tiến trình của cuộc cuộc chiến tranh ở biên giới phía nam và biên giới phía bắc. ”
Bộ phim “ Nước Ta thời đại Hồ Chí Minh – Biên niên sử truyền hình : Năm 1979 ” được chiếu trên Đài Truyền hình Quốc gia VTV1 vào tối 11/8/2020 .
Tôi nghĩ rằng việc không nêu tên đích danh Trung Quốc là quân xâm lược thì đó là lỗi của Tổng Biên tập những tờ báo. Tôi nghĩ rằng không có thế lực nào cấm không được nêu tên Trung Quốc vì báo Thanh Niên hàng năm vẫn có những bài báo chỉ rõ là đội quân xâm lược từ Trung Quốc. – Nhà nghiên cứu và điều tra Đinh Kim Phúc
Phim do Báo Nhân dân sản xuất hoàn thành xong năm 2020. Đứng đầu Ban chỉ huy là Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Lê Mạnh Hùng. Chỉ đạo nội dung là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng và quản trị Hội nhà báo Nước Ta Thuận Hữu .
Các nhà nghiên cứu lúc bấy giờ nhận định và đánh giá Ban Tuyên giáo Nước Ta có một sự đổi khác trong cách đưa tin về cuộc cuộc chiến tranh biên giới Việt – Trung trải qua việc trình chiếu bộ phim .
Dù vậy, ngay ngày kỷ niệm 42 năm sau đại chiến, việc hầu hết những báo đều tránh mặt nhắc đến tên Trung Quốc trong đại chiến năm 1979 khiến nhiều người chăm sóc không khỏi bức xúc .
Không chỉ thế, việc này còn gây ra những nguy cơ tiềm ẩn khác, như lời nhà báo Nguyễn Vũ Bình :
“ Nó rất ô nhiễm, làm cho người trẻ tuổi không biết được lịch sử dân tộc dân tộc bản địa, gần như quên gốc gác của mình, nhất là với quân địch truyền kiếp ở phương Bắc. Cuộc chiến chỉ mới mấy chục năm mà lại không nhắc đến thì rất nguy cơ tiềm ẩn cho lớp trẻ do tại họ không biết đến đại chiến thì cũng không biết đến quân địch thường trực của Nước Ta là Trung Quốc trong suốt lịch sử vẻ vang lê dài của Nước Ta. ”
Cuộc tiến công của người láng giềng phía Bắc Nước Ta diễn ra vào rạng sáng ngày 17/2/1979 .
Bấy giờ, sáu trăm ngàn quân Trung Quốc với chín quân đoàn nòng cốt cùng hơn 2.500 khẩu súng, năm trăm xe tăng và thiết giáp hàng loạt vượt biên giới tiến vào sáu tỉnh của Nước Ta gồm Quảng Ninh, TP Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Tuyên, Hoàng Liên Sơn, Lai Châu .

Cuộc chiến kết thúc khi Trung Quốc tuyên bố rút quân vào ngày 16/3 cùng năm.

Thống kê cho thấy có đến 60.000 người Việt chết và bị thương trong đại chiến này, phía Trung Quốc có hơn 21.700 người chết và bị thương .