Đám cưới của người Dao đỏ
Đám cưới là một trong những sinh hoạt văn hóa truyền thống của người Dao đỏ, trong đó chứa đựng những giá trị về văn hóa, về lịch sử và giáo dục. Việc bảo tồn những giá trị văn hóa là việc làm cần thiết, góp phần làm phong phú những sinh hoạt văn hóa của các tộc người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Nét văn hóa độc đáo
Người Dao đỏ ở Cao Bằng là một trong những tộc người còn giữ được những nét sinh hoạt văn hóa truyền thống, đặc biệt là những nét văn hóa độc đáo trong đám cưới.
Cô dâu người Dao trong lễ rước dâu
Người Dao đỏ tìm hiểu nhau qua gặp gỡ, hò hẹn trong các lễ hội. Khi người con trai quý mến thiếu nữ nào đó, sẽ nói với cha mẹ sang nhà cô gái để thưa chuyện. Nếu bố mẹ cô gái đồng ý thì nhà trai tiếp tục sang xin “mệnh”, lấy ngày tháng, năm sinh của cô gái về nhờ thầy xem có hợp nhau hay không. Mọi điều đều thuận lợi, nhà trai sẽ chọn ngày lành tháng tốt mang lễ vật, trong đó có chỉ thêu sang nhà gái xin hỏi dâu.
Nhà trai mang gà, rượu, thịt, bạc trắng hoa xòe sang nhà gái. Số bạc này nhà gái dùng để chuẩn bị quần áo, tư trang để cô dâu về nhà chồng. Từ khi ăn hỏi đến khi cưới khoảng 1 năm để cô gái phải thêu thùa quần áo cưới.
Với người Dao đỏ ở Cao Bằng, khi phụ nữ Dao đỏ đi lấy chồng thường sắm trang sức rất nhiều, nhất là vòng bạc có từ 5 – 7 vòng, vòng tay 2 – 3 chiếc, tất cả đều bằng bạc trắng. Một bộ trang sức trắng đen 7 kg; ngoài ra còn có dây xà tích treo bên hông có chùm hoa bạc. Trang phục nam cũng đơn giản, gam màu đen, áo du kích, quần ống rộng, đầu đội khăn xếp rộng vành.
Để báo hỉ cho khách đến dự đám cưới, hai bên gia đình dùng vỏ quả bầu khô cắt ra từng viên nhỏ như hạt bầu nhuộm bằng màu hồng. Người thân thường cho hai hạt (nghĩa là người được nhận hạt vỏ bầu này được mời thêm một người nữa, thường là vợ hoặc chồng). Bao nhiêu khách thì chuẩn bị bấy nhiêu hạt (việc dùng vỏ quả bầu cắt nhỏ để báo hỉ có liên quan đến sự tích chuyện nạn hồng thủy của người Dao).
Lễ rước dâu của người Dao
Nghi lễ đám cưới
Trước giờ đưa dâu, một nghi lễ cúng tế được thực hiện, cô dâu từ buồng ra mặc trang phục ngày cưới, cổ và tay đeo vòng bạc, trên đầu trùm chiếc khăn đỏ to che kín mặt, đứng trước bàn thờ để thầy làm lễ, phù phép. Lễ vật cúng tế đơn giản, gồm 1 con gà, vàng mã, 5 chén rượu. Thầy trình báo tổ tiên, ma nhà rằng, từ hôm nay cô gái không phải người gia đình này nữa mà bắt đầu thành người của một nhà khác, cầu xin có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc bên gia đình mới. Xong lễ, người thổi kèn trước bàn thờ chúc mừng gia đình, tiễn biệt tổ tiên lên đường.
Cô dâu mặc trang phục ngày cưới, cổ và tay đeo vòng bạc… Trên đầu trùm chiếc khăn đỏ to che kín mặt. Phù dâu bên cạnh có nhiệm vụ che ô cho cô dâu đi đường và phụ giúp cô dâu trong quá trình hành lễ từ nhà gái sang nhà trai. Trong đoàn có một người thổi kèn. Trên đường đi qua các bản, người thổi kèn thổi các bài ca chào bản, chào mừng cưới theo điệu vui vẻ. Khi đoàn đưa dâu đến gần nhà trai sẽ phải nghỉ chân trên đường, người nhà gái thổi kèn để báo hiệu cho nhà trai về báo trước. Nhà trai cử một đoàn kèn, trống và ông chủ lễ ra cổng đón đoàn nhà gái.
Đám cưới được tổ chức hai ngày hai đêm. Các cô gái chàng trai đôi bên được dịp trổ tài hát Páo Dung. Cô dâu về nhà chồng được 3 ngày sau cưới, cô dâu cùng chú rể và đoàn nhà trai lại sang nhà gái làm lễ lại mặt. Đoàn gồm đôi vợ chồng trẻ, một số thanh niên nam, nữ. Nhà trai mang theo thịt lợn đã nấu chín, rượu, gạo mời cơm họ hàng bà con thân cận của nhà gái.
