Màu sắc đá quý, đá bán quý – PNJ Blog

Mỗi một loại đá quý thường có một màu đặc trưng, đây cũng là màu đẹp nhất và giá trị nhất của loại đá đó. Như ruby thì màu đặc trưng là màu đỏ đậm và đỏ phớt tía ( màu đẹp nhất thường đỏ như huyết bồ câu ) .
Chúng ta hãy cùng tìm hiểu và khám phá những tác nhân ảnh hưởng tác động lên màu của đá quý nhé !

Cắt mài (Cut)

Để có được một viên đá đẹp sau khi chế tác thợ cắt mài phải kiểm tra tinh thể thô rất cẩn trọng trước khi triển khai bước tiên phong của quy trình cắt mài. Mỗi mẫu đá thô có một dạng phân bổ màu ( hàm lượng và vị trí của màu trong tinh thể ) đặc trưng của nó. Ví dụ : màu xanh dương trong Sapphire thô hoàn toàn có thể chỉ nằm tại hai chóp tinh thể .
Trong nhiều tinh thể Sapphire xanh dương màu chỉ tập trung ở gần bề mặt và bên trong gần như không màu, vì vậy thợ cắt mài phải định hướng sao cho viên đá sau khi mài phải có chứa một số vùng có màu từ tinh thể – Ảnh: Peter Johnston/GIA

Một mẫu đá thô có màu đều đặn có thể mài thành những viên đá có màu khác nhau phụ thuộc vào kích thước và tỉ lệ cắt mài của viên đá sau khi mài. Ví dụ: một viên Topaz thô có màu hồng nhạt chỉ có thể mài thành một viên đá có màu đẹp khi nó có kích thước đủ lớn. Vì vậy khi gặp những loại này thợ cắt mài phải cắt thành một viên đá lớn, màu đậm thay vì cắt thành một số viên nhỏ có tỉ lệ cắt mài chuẩn nhưng có màu nhạt hơn. Đối với những viên đá thô có màu phân bố thành từng lớp song song với những mặt tinh thể hoặc nằm gần bề mặt của tinh thể. Để có được những viên đá có màu đẹp nhất (mà viên đá đó có thể) sau khi mài khi nhìn viên đá từ trên mặt thì thợ cắt mài phải định hướng sao cho những lớp màu phải song song với gờ hoặc đặt phần màu đậm ở chóp đáy (culet) của viên đá được mài giác.

Khi nhìn từ trên mặt viên Sapphire này gần như có màu đều đặn, tuy nhiên khi nhìn từ bên cạnh thì màu xanh dương chỉ là một lớp mỏng nằm dưới mặt bàn – Ảnh: Shane McClure/GIATỉ lệ cắt mài đúng mực hoàn toàn có thể làm cho viên đá bộc lộ tối đa độ chiếu sáng và màu của nó, nhưng tất cả chúng ta phải xem xét đến quyền lợi kinh tế tài chính để cắt mài mỗi viên đá thô vì khi cắt mài đúng chuẩn hoàn toàn có thể làm giảm khối lượng viên đá rất nhiều .

Đời màu (Color Zoning)

Thông thường, màu của một viên đá thô không được phân bổ một cách đều đặn và thợ cắt mài phải kiểm tra kỹ lưỡng để tạo ra màu đẹp nhất cho viên đá sau khi mài. Sapphire xanh dương và Amethyst thường có những vùng màu đậm, song song với mặt tinh thể của chúng. Đây được gọi là đới màu, nó được tạo ra bởi sự đổi khác điều kiện kèm theo tăng trưởng và chất tạo màu trong quy trình tinh thể kết tinh .
Đới màu màu góc cạnh đi theo những mặt tinh thể trong amethyst thiên nhiên – Ảnh: D. Beaton/GIAĐới màu là những khu vực có màu không đều đặn hoặc những màu khác nhau khi nhìn viên đá cùng một hướng. Sapphire có tông màu tối từ 1 số ít nguồn gốc thường chứa những đới màu góc cạnh, đây là những dải gồm những màu khác nhau trọn vẹn hoặc cùng một màu nhưng cường độ khác nhau. Thường sẽ thấy những dải màu đậm nằm xen kẽ với những dải gần không màu. Do tông của những loại Sapphire này thường quá đậm nên không hề thấy đới màu .
Nếu cắt mài cẩn trọng hoàn toàn có thể giảm những tác động ảnh hưởng của đới màu. Trong Amethyst, đới màu được khuynh hướng sao cho những dải màu nằm song song với gờ. Đới màu trong Amethyst thường hoàn toàn có thể đồng ý được miễn là nó không được nhìn thấy từ mặt phẳng viên đá. Trong những tinh thể có đới màu, thợ cắt mài hoàn toàn có thể tập trung chuyên sâu màu trong một khu vực nhỏ, thường nằm gần với culet, điều này sẽ làm điển hình nổi bật màu của viên đá khi nhìn từ trên mặt, thậm chí còn nếu phần còn lại của viên đá có màu rất nhạt hoặc không màu. Nếu đới màu nhìn thấy được trên mặt phẳng viên đá mà thợ cắt mài không hề che giấu được, gọi là unintended color zoning và được xem như một đặc thù của độ tinh khiết .
Đôi khi hàm lượng của những nguyên tố vết biến hóa một cách bất ngờ đột ngột khi viên đá tăng trưởng. Trong 1 số ít loại đá quý, sự biến hóa của những nguyên tố vết này là nguyên do của sự biến hóa màu trong quy trình tăng trưởng. Điều này làm cho viên đá có hai hoặc nhiều đới màu rõ ràng. Nếu màu khác nhau trọn vẹn, thợ cắt mài phải cắt sao cho đặc thù này của viên đá điển hình nổi bật nhất. Ametrine và Tourmaline hai màu thì được cắt ( có chủ tâm ) để biểu lộ những đới màu này .
 Hai viên đá này được cắt mài với đới màu được thể hiện rõ ràng. Corundum từ Việt Nam với màu xanh dương và màu hồng trên cùng một tinh thể (trái) – Ảnh: Maha Tannous/GIA. Ametrine là sự kết hợp của amethyst và citrine (phải) – Ảnh: Robert Weldon/GIA

Đa sắc (Pleochroism)

Trong hầu hết những hướng bên trong viên đá dị hướng, trong suốt và có màu ánh sáng đi vào sẽ tách thành hai tia, mà hoàn toàn có thể làm cho viên đá có những thân màu khác nhau, phụ thuộc vào vào sự khuynh hướng cắt mài và góc nhìn. Đây được gọi là đa sắc .
 Đa sắc màu xanh dương và màu tía của tanzanite đã xử lý nhiệt được quan sát dưới kính đa sắc – Ảnh: Dr. Eduard J. Gubelin/GIA

Những loại đá như Andalusite, Iolite và Tanzanite, đa sắc có thể thấy bằng mắt thường. Ví dụ: Andalusite được cắt mài sao cho khi nhìn viên đá từ trên mặt có thể thấy được hỗn hợp màu đa sắc vàng-lục và cam đặc trưng. Và Tanzanite có thể có màu phớt xanh dương nhiều hơn hoặc phớt tím nhiều hơn trên bề mặt phụ thuộc vào sự định hướng của việc cắt mài.

Một số loại đá quý có đa sắc rất mạnh mà có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Tanzanite thể hiện đa sắc màu xanh dương và màu tím (trái). Andalusite thể hiện đa sắc màu đỏ và lục (phải) – Ảnh: Robert Weldon/GIAĐối với một số ít loại đá như Ruby, Tourmaline và Sapphire, 1 số ít màu đa sắc hoàn toàn có thể làm cho thân màu viên đá không được đẹp, vì thế viên đá thô phải được xu thế cẩn trọng trước khi cắt mài để biểu lộ màu đẹp nhất trên mặt phẳng viên đá sau khi cắt mài. Thật suôn sẻ trong Ruby và Sapphire sự khuynh hướng để có màu đẹp nhất cũng là hướng làm cho viên đá có khối lượng lớn nhất sau khi mài. Ví dụ : Sapphire xanh dương sẽ có màu đa sắc đẹp nhất nếu mặt bàn được cắt vuông góc với chiều dài tinh thể ( trục c ), nếu cắt mặt bàn song song với chiều dài tinh thể thì sẽ có màu xanh dương phớt lục trên mặt phẳng viên đá, làm cho viên đá có màu không đẹp và giảm giá trị .
Một số loại đá đẳng hướng như Spinel hoàn toàn có thể có một màu thứ cấp ( second ) trên mặt phẳng. Đây không phải là đa sắc. Nó Open khi ánh sáng phản chiếu bên trong viên đá phản ứng với ánh sáng truyền qua nó. Nếu kiểm tra với kính đa sắc thì chỉ thấy có một màu .

Độ tinh khiết (Clarity)

Những bao thể mà làm gián đoạn đường đi của ánh sáng xuyên qua viên đá mài giác sẽ làm giảm độ chiếu sáng và cường độ màu. Nhưng một số ít bao thể cũng hoàn toàn có thể đem lại những ảnh hưởng tác động tích cực lên hình thức bề ngoài viên đá. Ví dụ : những bao thể mịn hoàn toàn có thể phân tán ánh sáng bên trong viên đá mài giác và làm cho những vùng tối của viên đá ( extinction ) ít bị quan tâm hơn .
Những sợi rutile dài, mảnh có thể gây ra hiệu ứng “sleepy” trong sapphire xanh dương – Ảnh: John Koivula/GIABao thể cũng hoàn toàn có thể tạo ra màu của viên đá. Những hạt mica màu lục là nguyên do gây ra thân màu lục, và những bao thể hematite màu nâu nhạt làm cho một số ít Sapphire vàng có màu đậm hơn .

Phát huỳnh quang (Fluorescence)

Một số vật tư phát ra ánh sáng khi được đặt dưới tia cực tím ( UV ), đây được gọi là phát huỳnh quang. Ánh sáng mặt trời và đèn huỳnh quang phát ra 1 số ít tia cực tím ( UV ), và nhiều loại đá quý phát huỳnh quang khi đặt dưới điều kiện kèm theo này .

Phát huỳnh quang làm cho spinel đỏ thêm phần rực rỡ. Nó cũng làm tăng màu đỏ của Ruby giàu chromium. Nhưng Ruby từ một số nguồn gốc thì giàu sắt, và sắt là chất cản phát huỳnh quang nên những loại Ruby này không phát huỳnh quang dưới tia cực tím. Thông thường, Ruby phát huỳnh quang thì có giá trị cao hơn những loại không phát huỳnh quang, mặc dù ở một khía cạnh khác thì phát huỳnh quang có thể làm giảm độ chiếu sáng của viên đá.

Phát huỳnh quang màu đỏ có thể làm tăng màu đỏ trong một số loại ruby giàu chromium – Ảnh: Benjamin Zucker/Precious Stone Company, New York

Hiệu ứng đổi màu (Color change)

Một viên đá có những sắc tố khác nhau dưới những loại ánh sáng khác nhau, gọi là hiệu ứng đổi màu. Chromium và vanadium là những chất tạo màu thường gây ra hiệu ứng đổi màu trong đá quý .
Đổi màu Open trong alexandrite chrysoberyl, Sapphire và Garnet đổi màu chính bới những loại đá này được cho phép truyền qua màu đỏ và lục của phổ gần như bằng nhau. Những loại đá này có những thân màu khác nhau, phụ thuộc vào vào loại ánh sáng mà chúng tiếp xúc. Ví dụ : alexandrite có màu đỏ dưới ánh sáng sợi quang ( loại ánh sáng giàu màu đỏ ) và có màu lục dưới ánh sáng huỳnh quang ( giàu màu lam và lục ) .

	Ánh sáng sợi quang	Ánh sáng huỳnh quang
Alexandrite
Sapphire
Garnet

Mặc dù màu thì khác nhau dưới mỗi nguồn sáng, những tông ( tone ) và độ bão hòa ( saturation ) thì luôn luôn bằng nhau. Khi nhìn nhận những viên đá đổi màu, thứ nhất nên kiểm tra chúng dưới ánh sáng mặt trời, sau đó chuyển sang ánh sáng sợi quang. Xem xét mức độ và cường độ của sự đổi màu. Trong alexandrite, nếu màu lục đổi thành màu đỏ một cách rõ ràng thì viên đá có giá trị rất cao .

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Trang Sức