GDP là gì? Các phương pháp tính GDP – https://thoitrangredep.vn
Mục lục
1. Khái niệm tổng sản phẩm trong nước ( GDP ) .
Tổng sản phẩm trong nước hay Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ cuối cùng do nền kinh tế sản xuất ra trong một khoảng thời gian nhất định, trong phạm vi lãnh thổ nhất định.
Trong khái niệm GDP, có ba yếu tố cần được quan tâm là :
- “Hàng hóa và dịch vụ cuối cùng” là gì? Đó là những loại hàng hóa và dịch vụ mà bản thân nó không được dùng để sản xuất ra bất cứ một loại hàng hóa nào khác, mà chỉ dùng để bán cho người tiêu dùng cuối cùng mà thôi.
- “Trong một khoảng thời gian nhất định” là gì? Đó là một giai đoạn cụ thể hay một khoảng thời gian cụ thể mà hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được tạo ra, có thể là một tháng, một quí hay một năm.
- “Trong phạm vi một lãnh thổ” là gì? Là các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được tạo ra trong biên giới của một quốc gia mới được tính vào GDP của nước đó. Hay nói cách khác, hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong nội địa.
Ví dụ : Khi bạn nghe trên những phương tiện thông tin đại chúng là : “ GDP của Nước Ta năm 2004 ước tính đạt 713.071 tỷ đồng … ”, điều đó có nghĩa là giá trị bằng tiền của tổng thể những loại sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ sau cuối được sản xuất ra trong chủ quyền lãnh thổ nước Nước Ta trong năm 2004 là 713.071 tỷ đồng .
2. Các phương pháp tiếp cận để tính GDP
Có hai cách tiếp cận để giám sát GDP là :
Cách 1: Thông qua luồng hàng hóa
Trong một khoảng chừng thời hạn nhất định, toàn bộ người tiêu dùng sau cuối trong một nền kinh tế tài chính sẽ tiêu thụ rất nhiều sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ trải qua thị trường sản phẩm & hàng hóa. Những sản phẩm & hàng hóa được mua và tiêu thụ hoàn toàn có thể là táo, bánh mì, quần áo … ; những loại dịch vụ hoàn toàn có thể là khám chữa bệnh, cắt tóc, học tập …
Mỗi loại sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ có một đơn vị chức năng giám sát riêng, cho nên vì thế không hề cộng toàn bộ sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ được. Do đó, những sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ sau cuối này sẽ được qui ra tiền bằng cách sử dụng giá thị trường, tức là giá được dùng để mua và bán trên thị trường .
Để đơn thuần, tất cả chúng ta giả sử rằng, ở một vương quốc A nào đó, trong một năm người tiêu dùng mua 4 kg táo và 5 cái áo. Giá thị trường của táo là 50.000 đ / kg, giá một cái áo là 150.000 đ / cái. Như vậy, GDP của vương quốc này sẽ là :
GDP = ( Qtáo × Ptáo ) + ( Qáo × Páo )= ( 4 × 50.000 ) + ( 5 × 150.000 ) = 950.000 đồng .
Nếu cả nền kinh tế tài chính có i loại sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ, thì tổng sản phẩm trong nước là :
Cách 2: Thông qua luồng tiền
Cách tiếp cận thứ hai để tính GDP là trải qua luồng tiền lưu thông giữa những khu vực trong nền kinh tế tài chính. Đối với cách tiếp cận này, có ba phương pháp tính GDP là :
- Phương pháp thu nhập
- Phương pháp chi tiêu
- Phương pháp sản xuất (phương pháp giá trị gia tăng).
Cách tiếp cận thứ hai này thường được dùng để giám sát GDP của một vương quốc .
3. Các phương pháp tính GDP
a. Phương pháp thu nhập
GDP tính theo phương pháp thu nhập sẽ bằng tổng thu nhập của toàn bộ những khu vực hộ mái ấm gia đình, doanh nghiệp và chính phủ nước nhà. Khi dùng phương pháp này, tức là tất cả chúng ta sẽ tính những cái mà những thành viên trong nền kinh tế tài chính nhận được. Luồng thu nhập của những khu vực được trình diễn bằng những đường tô đậm trong sơ đồ chu chuyển kinh tế tài chính như trong hình 1 .
Nền kinh tế tài chính gồm ba chủ thể là doanh nghiệp, hộ mái ấm gia đình và cơ quan chính phủ. Các chủ thể này tương tác với nhau trải qua hai thị trường : thị trường sản phẩm & hàng hóa và thị trường những yếu tố sản xuất .
Khi những hộ mái ấm gia đình bán những yếu tố sản xuất cho doanh nghiệp trải qua thị trường những yếu tố sản xuất, họ sẽ thu về một số tiền, đó chính là thu nhập của khu vực hộ mái ấm gia đình. Thu nhập này gồm có :
- Tiền công và các khoản lợi ích khác, gọi chung là lương (W) khi hộ gia đình cung cấp sức lao động.
- Tiền lãi (i) khi hộ gia đình cung cấp vốn.
- Tiền thuê (R) khi hộ gia đình cho thuê tài sản.
- Ngoài ra, hộ gia đình còn có nhận một khoản chi chuyển nhượng (Tr) từ Chính phủ như trợ cấp thất nghiệp, lương hưu,… Trong thực tế, các khoản chi chuyển nhượng này có thể làm tăng thu nhập của hộ gia đình; tuy nhiên các khoản chi chuyển nhương này không được tính vào
Khi những doanh nghiệp bán sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ trên thị trường sản phẩm & hàng hóa, họ sẽ thu được một số tiền thường được gọi là lệch giá. Sau khi trừ đi những khoản chi phí sản xuất, đóng thuế cho cơ quan chính phủ và khấu hao gia tài cố định và thắt chặt ( De ), doanh nghiệp còn lại một phần tiền, được gọi là lợi nhuận ( ∏ ) .
Đối với nhà nước, thu nhập của khu vực nhà nước là những khoản thuế từ doanh nghiệp và hộ mái ấm gia đình .
- Doanh nghiệp sẽ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế môn bài,…; những loại thuế này được gọi chung là thuế gián thu (Ti).
- Hộ gia đình sẽ nộp thuế trực thu (Td) cho Chính phủ dưới dạng thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, do thu nhập của khu vực hộ gia đình là lương, tiền lãi và tiền thuê chưa trừ ra thuế trực thu, nên khi tính thu nhập của khu vực Chính phủ, ta không tính Td để tránh tính trùng.
Như vậy, ta hoàn toàn có thể rút ra công thức để tính GDP theo phương pháp thu nhập như sau :
GDP = W + i + R + Π + De + Ti
Hay nói một cách khác :
GDP = thu nhập từ lao động ( W ) + thu nhập từ vốn ( ∏, R, i ) + Khấu hao ( De ) + Thuế gián thu ( T i )
Ví dụ : Số liệu GDP của Việt Nam tính theo phương pháp thu nhập năm 1999 như sau :
( ĐVT : tỷ đồng )
| 1. Thu nhập từ lao động | 246.806,0 |
| 2. Thu nhập từ vốn | 49.319,0 |
| 3. Khấu hao | 44.120,0 |
| 4. Thuế gián thu | 59.641,0 |
| 5. Sai biệt thống kê | 56,0 |
| GDP = tổng thu nhập | 399.942,0 |
b. Phương pháp tiêu tốn
GDP tính theo phương pháp tiêu tốn cũng chính là bằng tổng tiêu tốn của tổng thể những khu vực của hàng loạt nền kinh tế tài chính. Tức là phương pháp này sẽ tính những cái mà những thành viên trong nền kinh tế tài chính bỏ tiền ra mua .
Việc Open nền kinh tế tài chính đã tạo nên những luồng sản phẩm & hàng hóa và tiền tệ quan trọng, vì vậy quốc tế cũng được xem như một chủ thể kinh tế tài chính ; do đó trong phương pháp tiêu tốn, ta phải tính luôn khu vực quốc tế .
Dòng tiêu tốn sẽ được trình diễn bằng những đường tô đậm trong sơ đồ chu chuyển kinh tế tài chính như ở hình 2 .
Đối với khu vực hộ mái ấm gia đình, thu nhập mà họ nhận được từ việc bán những yếu tố sản xuất như lương, tiền lãi, tiền thuê sẽ được dùng vào hai mục tiêu là :
- Dùng để mua hàng hóa và dịch vụ trên thị trường hàng hóa. Số tiền chi dùng cho các loại hàng hóa và dịch vụ đó được gọi là chi tiêu của hộ gia đình (C).
- Dùng để tiết kiệm, hay để dành (S).
Đối với doanh nghiệp, tiêu tốn của doanh nghiệp được gọi là góp vốn đầu tư ( I ). Đó là những khoản chi để mua những sản phẩm & hàng hóa kinh tế tài chính như máy móc thiết bị, nhà xưởng, …
Đối với nhà nước, những khoản tiêu tốn của nhà nước được ký hiệu là G .
Đối với khu vực quốc tế, khu vực này chi tiền để mua sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ trong nước trải qua xuất khẩu ( X ), đồng thời bán sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ để thu tiền về trải qua việc nhập khẩu ( M ) của vương quốc đó .
Như vậy, ta hoàn toàn có thể rút ra công thức tính GDP theo phương pháp tiêu tốn như sau :
GDP = C + I + G + X – M
Có hai khái niệm mới ở đây, đó là giá trị xuất khẩu ( X ) và giá trị nhập khẩu ( M ) của một vương quốc. Chênh lệch giữa chúng gọi là xuất khẩu ròng ( NX ) tức là :
NX = X – M
Từ đây, công thức tính GDP được viết lại thành :
GDP = C + I + G + NX
Ví dụ : Số liệu GDP của Việt Nam tính theo phương pháp tiêu tốn năm 1999 như sau :
| ĐVT: tỷ đồng | |
| 1. Chi tiêu hộ gia đình (C) | 276.192,0 |
| 2. Đầu tư (I) | 108.837,0 |
| 3. Chi tiêu Chính phủ (G) | 25.498,0 |
| 4. Xuất khẩu ròng (NX) | 11.418,0 |
| – Xuất khẩu (X) | 199.836,0 |
| – Nhập khẩu (M) | 211.254,0 |
| 5. Sai biệt thống kê | 833,0 |
| GDP = tổng chi tiêu | 399.942,0 |
c. Phương pháp giá trị ngày càng tăng
Tính GDP theo phương pháp giá trị ngày càng tăng tức là tính những cái mà doanh nghiệp sản xuất ra. Phương pháp này còn được gọi là phương pháp sản xuất .
Theo phương pháp này, GDP sẽ bằng tổng giá trị ngày càng tăng của toàn bộ những doanh nghiệp trong nền kinh tế tài chính .
Giá trị gia tăng = Giá trị đầu ra – Chi phí đầu vào.
giá thành nguồn vào gồm có ngân sách trả tiền lương nhân công, tiền thuê máy móc, thiết bị, nhà xưởng, tiền chi để mua nguyên vật liệu hay những sản phẩm & hàng hóa trung gian, …
Hàng hóa trung gian là những loại sản phẩm & hàng hóa được dùng làm đầu vào để sản xuất ra sản phẩm & hàng hóa khác và chỉ được sử dụng một lần trong quy trình đó, nghĩa là giá trị của nó chuyển hết vào giá trị sản phẩm & hàng hóa mới .
Một sản phẩm & hàng hóa được xem là sản phẩm & hàng hóa trung gian hay sản phẩm & hàng hóa ở đầu cuối còn tuỳ vào mục tiêu sử dụng nó. Ví dụ : Một cái bóng đèn được xem là sản phẩm & hàng hóa sau cuối khi được những hộ mái ấm gia đình mua về để thắp sáng trong mái ấm gia đình. Tuy nhiên, nó sẽ được xem là sản phẩm & hàng hóa trung gian nếu những doanh nghiệp mua về để thắp sáng trong văn phòng, nhà xưởng, tạo điều kiện kèm theo để sản xuất ra một loại sản phẩm & hàng hóa khác .
Quá trình tính GDP theo phương pháp giá trị ngày càng tăng như sau :
Ví dụ : Giả sử có ba doanh nghiệp trong nền kinh tế tài chính, doanh nghiệp 1 không tốn ngân sách để sản xuất gạo. Cách tính và tác dụng tính .
4. Những quy tắc tính GDP
- Quy tắc 1: Để tính tổng giá trị bằng tiền của các loại hàng hóa và dịch vụ khác nhau, người ta sử dụng giá thị trường.
- Quy tắc 2: Những hàng hóa đã sử dụng không được tính vào GDP.
- Quy tắc 3: Hàng hóa và dịch vụ trung gian không được tính vào GDP.
- Quy tắc 4: Những hàng hóa và dịch vụ được sản xuất và tiêu thụ tại nhà và không được bán trên thị trường không được tính vào
- Quy tắc 5: GDP không bao gồm những hàng hóa và dịch vụ kinh doanh bất hợp pháp (như hàng lậu), những hoạt động kinh tế không đăng ký.
5. GDP thực và GDP danh nghĩa
GDP danh nghĩa còn được gọi là GDP theo giá thực tiễn hay GDP theo giá hiện hành là GDP được tính theo giá thị trường của năm đang tính hay còn gọi là năm hiện hành .
Nếu gọi năm đang tính là năm t, nền kinh tế tài chính có i sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ, thì GDP danh nghĩa năm t là :
GDP = Σ PtiQti
GDP thực ( hay còn gọi là GDP theo giá so sánh ) là GDP được tính theo giá của một năm nào đó được gọi là năm gốc .
Ví dụ : Nếu Tổng Cục Thống Kê đưa ra số liệu GDP theo giá thực tiễn của Nước Ta năm 2004 là 713.071 tỷ đồng, có nghĩa là toàn bộ những sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ ở đầu cuối được sản xuất ra trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta trong năm 2004 được qui ra giá trị bằng tiền trải qua giá thị trường của năm 2004. Đó chính là GDP danh nghĩa năm 2004 .
Nếu ký hiệu năm gốc là năm 0 thì GDP thực tính theo năm gốc là :
GDP = Σ POiQti
Ví dụ : Nếu Tổng cục Thống kê đưa ra số liệu GDP theo giá so sánh 1994 của Nước Ta năm 2004 là 362.092 tỷ đồng, có nghĩa là tổng thể những sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ ở đầu cuối được sản xuất ra trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta trong năm 2004 được qui ra giá trị bằng tiền trải qua giá thị trường của những loại sản phẩm & hàng hóa đó vào năm 1994. Trong trường hợp này, năm 1994 được chọn làm năm gốc. Đó chính là GDP thực của Nước Ta năm 2004 theo giá 1994 .
Thông qua hai ví dụ của GDP danh nghĩa và GDP thực, tất cả chúng ta thấy rằng giá trị của hai chỉ tiêu này khác nhau, mặc dầu cả hai đều nói đến giá trị của toàn bộ những sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ sau cuối được sản xuất ra ở Nước Ta trong năm 2004 .
Khi sử dụng giá của năm gốc, hay đơn cử là năm 1994 như trong ví dụ trên thì giá trị của GDP thực đã được loại trừ yếu tố lạm phát kinh tế. Yếu tố lạm phát kinh tế này được màn biểu diễn trải qua những chỉ số giá ; do đó, GDP thực còn có một cách tính khác như sau :
6. GDP và Các chỉ số giá
Chỉ số giá dùng để bộc lộ sự dịch chuyển của mức giá chung của hàng loạt nền kinh tế tài chính trong một khoảng chừng thời hạn nhất định .
Có hai loại chỉ số giá : chỉ số giá tiêu dùng và chỉ số kiểm soát và điều chỉnh lạm phát kinh tế .
a. Chỉ số giá tiêu dùng ( CPI )
CPI dùng cùng một nhóm sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ của năm gốc ( tức là năm 0 ) để thấy được sự dịch chuyển của giá qua những thời kỳ .
b. Chỉ số kiểm soát và điều chỉnh lạm phát kinh tế ( GDPdeflator )
GDPdeflator dùng cùng một nhóm sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ của năm hiện hành ( tức là năm t ) để thấy được sự dịch chuyển của giá qua những thời kỳ .
Hay nói cách khác
7. GDP và Tăng trưởng kinh tế tài chính
Như vậy, ta hoàn toàn có thể thấy rằng, GDP thực dùng để phản ánh giá trị của sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ sau cuối mà một nền kinh tế tài chính hoàn toàn có thể tạo ra mà không có sự dịch chuyển của giá, hay loại trừ yếu tố lạm phát kinh tế .
Do đó, người ta thường dùng GDP thực để thống kê giám sát vận tốc tăng trưởng kinh tế tài chính theo công thức sau :
8. GDP và Tổng sản phẩm vương quốc ( GNP )
Chỉ tiêu này còn được gọi là tổng thu nhập vương quốc ( GNI ). Một số vương quốc, đặc biệt quan trọng là những nước tăng trưởng hay dùng chỉ tiêu này thay vì chỉ tiêu GDP .
GNP là tổng giá trị sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ ở đầu cuối của một nền kinh tế tài chính do công dân của một quốc gia sản xuất ra trong một khoảng chừng thời hạn nhất định .
Ví dụ : Tổng cục Thống kê đưa ra số liệu về GNP ( GNI ) của Nước Ta năm 2004 là 701.906 tỷ đồng. Con số này chính là giá trị sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ sau cuối của những người Nước Ta sản xuất ra trong năm 2004, mặc dầu là họ đang sống và thao tác ở bất kể nơi đâu trên toàn quốc tế .
Trong một vương quốc sẽ có những người quốc tế sinh sống và tham gia hoạt động giải trí kinh tế tài chính tại vương quốc đó. Những người quốc tế này sẽ chuyển một phần thu nhập của họ về nước họ .
Trong khi đó, một số ít công dân của vương quốc đó cũng sẽ sinh sống và thao tác ở những nước khác trên quốc tế ; và họ cũng sẽ chuyển một phần thu nhập của họ về cho mái ấm gia đình .
Như vậy, tổng sản phẩm vương quốc sẽ được tính theo công thức sau :
GNP = GDP + Thu nhập ròng từ quốc tế ( NIA )
GNP = GDP + (thu nhập từ nước ngoài chuyển vào – thu nhập từ trong nước chuyển ra)
Sự khác nhau giữa GDP và GNP
- GDP được tính theo lãnh thổ
- GNP được tính theo quốc tịch.
Một số điểm lưu ý
- Khi tính tốc độ tăng trưởng phải dùng GDP thực.
- Mặc dù có ba phương pháp tính GDP khác nhau, nhưng kết quả của ba phương pháp này thường khác nhau không đáng kể, đó là do sai số thống kê.
- Hàng hóa trung gian là loại hàng hóa được dùng để sản xuất ra các loại hàng hóa khác; còn hàng hóa cuối cùng là hàng hóa được tiêu thụ bởi người tiêu dùng và không được dùng để sản xuất ra hàng hóa khác.
9. GDP Nước Ta 2020
Quy mô GDP tăng gấp 2,4 lần, từ 116 tỷ USD năm 2010 lên 268,4 tỷ USD vào năm 2020 .
GDP trung bình đầu người tăng từ 1.331 USD năm 2010 lên khoảng chừng 2.750 USD năm 2020 .
Tham khảo thêm tại : https://nhandan.vn/nhan-dinh/vi-the-va-co-do-kinh-te-viet-nam-631311/
Tóm tắt
- GDP là tổng giá trị hàng hóa dịch vụ cuối cùng của nền kinh tế sản xuất ra trong một thời kỳ nhất định, trong phạm vi lãnh thổ nhất định.
- Có ba phương pháp để tính GDP, đó là phương pháp thu nhập, phương pháp chi tiêu và phương pháp giá trị gia tăng.
- GDP danh nghĩa là GDP được tính theo giá hiện hành
- GDP thực là GDP được tính theo giá của năm gốc.
- GNP là tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ cuối cùng của một nền kinh tế do công dân của một quốc gia sản xuất ra trong một khoản thời gian nhất định.
- Có hai loại chỉ số giá: chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và chỉ số điều chỉnh lạm phát (GDPdeflator).
Cần trả lời được:
- GDP là gì?
- Trình bày các cách tính GDP?
- Thế nào là GDP thực và GDP danh nghĩa?
- Phân biệt những điểm giống nhau và khác nhau giữa GDP và GNP?
- Tại sao khi tính tăng trưởng của nền kinh tế bắt buộc ta phải dùng GDP thực mà không được dùng GDP danh nghĩa?
- Phân biệt những điểm giống nhau và khác nhau giữa GDPdeflator và CPI?
Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Đời Sống
