Khoa học xã hội 7 Bài 17: Đời sống kinh tế, văn hóa thời Lý, Trần, Hồ (Thế kỉ XI – Thế kỉ XV)

Khoa học xã hội 7 Bài 17: Đời sống kinh tế, văn hóa thời Lý, Trần, Hồ (Thế kỉ XI – Thế kỉ XV)

A. Hoạt động khởi động

(trang 99 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Đọc đoạn thông tin, quan sát hình ảnh hãy:

– Cho biết những thông tin dưới đây gợi cho em liên hệ đến triều đại phong kiến nào trong lịch sử dân tộc dân tộc bản địa

– Nêu những hiểu biết của em về tình hình kinh tế văn hóa của các triều đại phong kiến Lý Trần Hồ

Trả lời:

– Những thông tin trên gợi cho em liên hệ đến triều đại phong kiến đó là triều nhà Lý* Tình hình kinh tế, văn hóa của những triều đại :+ Nhà Lý : kinh tế rất tăng trưởng, văn hóa rực rỡ+ NhàTrần : kinh tế rât tăng trưởng như thủ công nghiệp, văn hóa vẫn giữ những tín ngưỡng truyền thống thông dụng trong nhân dân …+ Nhà Hồ : kinh tế tăng trưởng tiền giấy, định lại mức thuế, văn hóa dịch chữ Hán sang chữ Nôm

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Tìm hiểu đời sống kinh tế thời Lý

(trang 100 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Đọc thông tin, quan sát hình ảnh hãy:

– Trình bày tình hình nông nghiệp dưới thời Lý. Việc cày ruộng điền của nhà vua có ý nghĩa như thế nào ?- Nêu bước tăng trưởng mới của thủ công nghiệp, thương nghiệp thời Lý- Cho biết viêc thuyền buôn nhiều nước đến kinh doanh với Đại Việt đã phản ảnh hình hình thương nghiệp của nước ta hồi đó như thế nào ?

Trả lời:

* Tình hình nông nghiệp dưới thời Lý : nông nghiệp là nền tảng kinh tế đa phần :+ Ruộng đất gồm ruộng công làng xã ; ruộng phong cấp cho con cháu, và người có công ; ruộng khai hoang .+ Thủy lợi : cho đào kênh, khơi ngòi, đắp đê .+ Cấm mổ trộm trâu bò để bảo vệ sức kéo .+ Nhà vua làm lễ tế thần Nông, xong tự cầm cầy – lễ Tịch Điền .=> Nông nghiệp tăng trưởng được mùa liên tục* Việc cày ruộng điền của nhà vua có ý nghĩa : khuyến khích nông dân tích cực sản xuất, thôi thúc nông nghiệp tăng trưởng, bộc lộ quan hệ thân mật giữa Vua và dân- Thủ công nghiệp+ Thủ công nghiệp trong nhân dân được tăng trưởng như trồng dâu, nuôi tầm, kéo tơ, dệt lụa, làm đồ gốm, làm đồ trang sức đẹp, vàng bạc, làm giấy, đúc đồng … …+ Xưởng bằng tay thủ công nhà nước ở Thăng Long, dùng hàng nội hóa .+ Các khu công trình nổi tiếng của thợ thủ công : chuông Quy Điền, tháp Báo Thiên …- Thương nghiệp+ Buôn bán trong nước được lan rộng ra, Thăng Long là TT kinh tế, chính trị .+ Buôn bán sinh động ở biên giới Việt – Trung, bến Vân Đồn ( Quảng Ninh )+ Thủ công nghiệp và thương nghiệp tăng trưởng mạnh do điều kiện kèm theo độc lập, tự do và ý thức dân tộc bản địa .Việc thuyền buôn nhiều nước đến kinh doanh với Đại Việt đã phản ánh tình hình thương nghiệp của nước ta hồi đó khá tăng trưởng cả trong và ngoài nước, khu công trình kiến trúc phong phú, phong phú và đa dạng, …

2. Khám phá sinh hoạt xã hội và văn hóa thời Lý

(trang 101 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Đọc thông tin, quan sát hình ảnh hãy:

– Nêu những những tầng lớp dân cư và đời sống của họ trong xã hội thời Lý- Cho biết giáo dục văn hóa thời Lý tăng trưởng như thế nào ? Theo em việc nhà Lý thiết kế xây dựng văn miếu có ý nghĩa gì ?

Trả lời:

– Các những tầng lớp dân cư :+ Vua quan : Bộ phận chính trong giai cấp thông trị, được hưởng nhiều độc quyền, đặc lợi+ Địa chủ : Quan lại, hoàng tử, công chúa, một số ít thường dân : được cấp ruộng và có nhiều ruộng trở thành địa chủ có thế lực ở địa phương .+ Nông dân : chiếm hầu hết. Họ là lực lượng sản xuất hầu hết của xã hội nhưng bị bóc lột nặng nề+ Những người làm nghề bằng tay thủ công, kinh doanh : Họ phải nộp thuế và làm nghĩa vụ và trách nhiệm với vua .- Giáo dục đào tạo+ Năm 1070 lậpVăn Miếu ở Thăng Long thờ Khổng Tử, dạy con vua học .+ Năm 1075 mở khoa thi tiên phong để chọn quan lại+ Năm 1076 mở Quốc tử giám cho con em của mình quý tộc học, trường ĐH tiên phong của Nước Ta .+ Học Nho học, và chữ Hán, bài thơ “ Nam Quốc Sơn Hà ” của Lý Thường Kiệt .=> Giáo dục đào tạo và thi tuyển còn hạn chế vì việc học chỉ giành cho con em của mình vua, quan, nhà giàu- Phật giáo tăng trưởng : do những nhà sư có học được triều đình và nhân dân tôn trọng* Văn hóa- Nhân dân ưa ca hát nhảy múa, hát chèo, múa rối nước, đá cầu, đấu vật, đua thuyền* Kiến trúc và điêu khắc tăng trưởng :+ Chùa Một Cột ( Diên Hựu ), tháp Báo Thiên .+ Tượng rồng mình trơn, body toàn thân uốn khúc, uyển chuyển như một ngọn lửa .+ Nền nghệ thuật và thẩm mỹ đa dạng chủng loại độc lạ, và linh động của nhân dân ta thời Lý đã lưu lại sự sinh ra của một nền văn hoá riêng không liên quan gì đến nhau của dân tộc bản địa : Văn hoá Thăng Long .+ Việc nhà Lý kiến thiết xây dựng văn miếu có ý nghĩa :+ Để chọn người tài giúp ích cho quốc gia+ Tôn vinh những người tài năng ( bia tiến sỹ )+ Khuyến khích nhân dân đi học+ Khẳng định vị trí duy nhất của Nho học trong đời sống chính trị của quốc gia

3. Tìm hiểu thông tin kinh tế thời Trần

(trang 102 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Đọc thông tin quan sát hình ảnh hãy:

– Trình bày những việc làm của nhà Trần để phục sinh và tăng trưởng kinh tế. Em có nhận xét gì về chủ trương tăng trưởng nông nghiệp của nhà Trần .- Giải thích lí do nhà Trần chăm lo đến việc đắp đê- Nêu nhận xét về tình hình thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần

Trả lời:

* Những việc làm của nhà Trần để phục sinh và tăng trưởng kinh tế :- Nông nghiệp : tăng nhanh công cuộc khẩn hoang, lan rộng ra thêm diện tích quy hoạnh đắp đê phòng lụt, đào sông, nạo vét kênh. Được Nhà nước chăm sóc, người dân tích cực cấy, nông nghiệp nhanh gọn được phục sinh và tăng trưởng .- Thủ công nghiệp : Các xưởng bằng tay thủ công nhà nước chuyên sản xuất đồ gốm, dệt vải, sản xuất vũ khí. Ở làng xã, nghề bằng tay thủ công được chú trọng. Chợ mọc lên ngày càng nhiều. Không khí kinh doanh trong và ngoài nước sinh động .=> Nhận xét : những chủ trương tăng trưởng nông nghiệp của nhà Trần rất tân tiến, tích cực tương thích trong tình hình lúc đó. Nông dân được nhà nước chăm sóc, cố gắng nỗ lực tích cực cày cấy, nông nghiệp nhanh gọn được phục sinh và tăng trưởng* Nhà Trần chăm no đến việc đắp đê để lan rộng ra nông nghiệp, phòng chống bão lũ, đem nguồn nước tưới tiêu => thôi thúc nông nghiệp nhanh gọn hồi sinh và tăng trưởng* Nhận xét tình hình thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần :- Thủ công nghiệp và thương nghiệp dưới thời Trần ở thế kỉ XIII liên tục duy trì những nghề bằng tay thủ công truyền thống cuội nguồn của những triều đại trước .- Thương nghiệp tăng trưởng hơn, biểu lộ ở chỗ Thăng Long bên cạnh Hoàng thành, đã có 61 phương -> kinh doanh sầm uất .- Đặc biệt kinh doanh trao đổi sản phẩm & hàng hóa được lan rộng ra ở những cửa biển Hội Thống ( thành phố Hà Tĩnh ), Hội Triều ( Thanh Hóa ), Vân Đồn ( Quảng Ninh ) … ..

4. Khám phát sự phát triển văn hóa thời Trần

(trang 103 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Đọc thông tin, quan sát hình ảnh hãy:

– Nêu những nét chính trong hoạt động và sinh hoạt văn hóa dưới thời Trần

– Giải thích tại sao văn hóa thời Trần phát triển mạnh mẽ và mang đậm lòng yêu nước và tự hào dân tộc

– Nêu nét mới về giáo dục thời Trần- Trình bày và nêu nhận xét về tình hình khoa học kĩ thuật thời Trần

Trả lời:

* Những nét chính trong hoạt động và sinh hoạt văn hóa dưới thời Trần :- Tín ngưỡng truyền thống thông dụng trong nhân dân- Đạo Phật vẫn tăng trưởng- Đạo Nho ngày càng tăng trưởng do nhu yếu kiến thiết xây dựng cỗ máy nhà nước- Các mô hình hoạt động và sinh hoạt văn hóa : ca hát, nhảy múa, đua thuyền …. vẫn duy trì, tăng trưởng .* Văn học thời Trần tăng trưởng mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc bản địa vì :- Văn học thời Trần đã cho ra những tác phẩm trong khói lửa cuộc chiến tranh như Hịch tướng sĩ để động viên ý thức binh lính, tôn vinh niềm tự hào dân tộc bản địa, ca tụng chiến công hiển hách như Phú Sông Bạch Đằng, Phò giá về kinh bộc lộ hào khí thắng lợi và khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc bản địa .- Các tác phẩm văn học mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc bản địa, phản ánh niềm tin đoàn kết một lòng từ vua tôi, quần thần đều quyết tâm đánh giặc. Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên thắng lợi. Kết thúc bằng thắng lợi Bạch Đằng, giữ gìn nền độc lập chủ quyền lãnh thổ dân tộc bản địa, vượt mặt quân địch hung bạo nhất quốc tế, đó là nguyên do dẫn tới sự tăng trưởng mạnh của văn học thời Trần .* Tình hình giáo dục thời Trần :- Thời Trần, quốc tử giám lan rộng ra việc giảng dạy con em của mình quý tộc, quan lại .- Các lộ quanh kinh thành đều có trường công. Các làng xã đều có trường tư .- Các kì thi được tổ chức triển khai ngày càng nhiều, có quy củ và nền nếp .- Quân sự, y học, khoa học kĩ thuật đạt nhiều thành tựu* Tình hình khoa học kĩ thuật thời Trần :- Quân sự, y học, khoa học kĩ thuật đạt nhiều thành tựu- Nghệ thuật kiến trú và điêu khắc- Nhiều khu công trình kiến trúc có giá trị sinh ra : tháp Phổ Minh, thành Tây Đô … .- Nghệ thuật chạm khắc tinh xảo

5. Tìm hiểu những cải cách về kinh tế xã hội văn hóa của Hồ Qúy Ly

(trang 105 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Đọc thông tin kết hợp quan sát hình ảnh hãy:

– Nêu những cải cách về kinh tế, văn hóa, xã hội của Hồ Qúy Ly. Những cải cách đó có tính năng như thế nào ?- Cho biết hạn chế trong những cải cách của Hồ Qúy Ly

Trả lời:

* Những giải pháp cải cách của Hồ Quý Ly .- Chính trị :+ Thay thế những võ quan, tôn thất nhà Trần bằng những người họ khác thân cận với Hồ Quý Ly+ Đổi tên một số ít đơn vị chức năng hành chính cấp trấn, pháp luật cách thao tác của cỗ máy chính quyền sở tại .- Kinh tế – kinh tế tài chính : Phát hành tiền giấy thay cho tiền đồng, phát hành chủ trương hạn điền, lao lý lại biểu thuế đinh và thuế ruộng .- Xã hội : Ban hành chủ trương “ hạn nô ”, năm đói kém bắt nhà giàu bán thóc cho dân, …- Văn hóa – giáo dục : Bắt nhà sư dưới 50 tuổi phải hoàn tục, cho dịch chữ Hán sang chữ Nôm nhu yếu mọi người phải học .- Quân sự : Thực hiện 1 số ít giải pháp nhằm mục đích tăng cường củng cố quân sự chiến lược và quốc phòng .* Tác dụng của cải cách Hồ Quý Ly .- Giải quyết một số ít khó khăn vất vả của quốc gia, giúp quốc gia thoát khỏi khủng hoảng cục bộ .- Hạn chế tập trung chuyên sâu ruộng đất của quý tộc, địa chủ. Làm suy yếu thế lực của nhà Trần .- Tăng nguồn thu nhập của cả nước và tăng cường quyền lực tối cao của nhà nước TW tập quyền .- Cải cách văn hóa – giáo dục có nhiều tân tiến .* Hạn chế trong cải cách Hồ Quý Ly :- Một số chủ trương chưa triệt để ( gia nô và nô tì chưa được giải phóng ), chưa tương thích với thực tiễn .- Chưa xử lý được những nhu yếu bức thiết trong đời sống .

C. Hoạt động luyện tập

1. (trang 105-106 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Lập bảng theo yêu cầu sau và điền những nội dung phù hợp:

Trả lời:

2. (trang 106 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Lập bảng theo yêu cầu sau và điền những nội dung phù hợp

Trả lời:

D. Hoạt động vận dụng

1. (trang 106 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Giới thiệu về Văn miếu quốc tử giám Hà Nội. Theo em những chính sách phát triển giáo duajc thời lí để lại bài học gì cho công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay? Vì sao?

Trả lời:

* Giới thiệu :Văn miếu Văn Miếu là hai khu công trình được thiết kế xây dựng để dạy học và thờ kính Khổng Tử cùng những bậc hiền tài Nho học xưa. Văn miếu được thiết kế xây dựng vào năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông, còn Văn Miếu được kiến thiết xây dựng năm 1076, dưới thời vua Lý Nhân Tông .Có thể nói, thời Lý là tiến trình giáo dục Nước Ta tăng trưởng nhất trong những thời đại vua chúa phong kiến và khu công trình Văn Miếu chính là dẫn chứng rõ nét nhất cho quyết tâm nâng cao tri thức của vua Lý Nhân Tông .Đây là khu công trình được xây nên nhằm mục đích cổ vũ niềm tin hiếu học của nhân dân cũng như tìm kiếm nhân tài Giao hàng quốc gia. Sau khi được thiết kế xây dựng, việc học tập ở Văn Miếu mở màn vào năm 1076 .=> Chính sách giáo dục thời Lý để lại cho tất cả chúng ta bài học kinh nghiệm phải khắt khe trong thi tuyển và nhà nước phải biết cung ứng nhu yếu của giáo dục đúng lúc, kịp thời vì như vậy sẽ tạo nên những người tốt có đức có tài, sau này giúp quốc gia vươn cao thay đổi và tăng trưởng. Bên cạnh đó tất cả chúng ta còn cần phải biết ơn, nhớ tới những con người năng lực đã góp sức hết mình cho dân tộc bản địa

2. (trang 106 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Sự phát triển của các làng nghề thủ công thời Lý, Trần có mỗi quan hệ như thế nào với các làng nghề thủ công hiện nay? Theo em phải làm gì để giữ gìn và phát triển các nghề thủ công đó

Trả lời:

* Sự tăng trưởng của những làng nghề thủ công bằng tay thời Lý, Trần chính là tiền đề, là cội nguồn của những làng nghề thủ công bằng tay lúc bấy giờ. Từ sự thừa kế và tăng trưởng của những làng nghề truyền thống lịch sử mà :- Đời sống được cải tổ hơn .- Cùng với sự tăng trưởng của thủ công nghiệp luôn là những mẫu sản phẩm có giá trị về cả vật chất và niềm tin .- Nhiều ngành nghề vẫn còn đến ngày này .- Cơ hội để tăng trưởng kinh tế nói chung, đem lại doanh thuTheo em, tất cả chúng ta phải duy trì những làng nghề thủ công truyền thống và truyền thống văn hóa đích thực của nó, tạo môi trường tự nhiên tốt cho những người thợ thủ công, giúp họ hiểu được đó là những gia tài quý báu. họ cần giữ gìn, phát huy và tự hào vì chỉ duy nhất họ mới hoàn toàn có thể làm được như vậy .

E. Hoạt động tìm tòi mở rộng

(trang 106 Khoa học xã hội 7 Tập 1 VNEN). Hãy tìm hiểu:

1. Công trình kiến trúc tiêu biểu vượt trội mà em thích2. Điền trang, thái ấp thời Trần3. Giới thiệu về một làng nghề thủ công bằng tay ở địa phương em hoặc em biết mà được tăng trưởng từ thời Lý Trần

Trả lời:

Tọa lạc ở phố Chùa Một Cột ( Q. Ba Đình – TP. Hà Nội ), ngay gần Bảo tàng Hồ Chí Minh, cùng với Khuê Văn Các, Chùa Một Cột là một trong những di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền kiếp từ thời Lý, là hình tượng của Thủ đô TP.HN ngàn năm văn hiến. Chùa Một Cột có kiến trúc độc lạ với cấu trúc hình vuông vắn, nằm trên một trụ đá, phía trên gồm một mạng lưới hệ thống những thanh gỗ tạo thành bộ khung sườn bền vững và kiên cố đỡ cho ngôi chùa dựng bên trên, giống như một đóa hoa sen vươn thẳng lên từ mặt hồ. Trong chùa, tượng đức Phật Quan Âm ngồi trên một bông sen bằng gỗ sơn son thiếp vàng, ở vị trí cao nhất. Phía trên tượng Phật là hoành phi ” Liên hoa đài ” gợi nhớ sự tích nằm mộng của vua Lý dẫn tới việc thiết kế xây dựng chùa. Từ sân lên sàn chùa để tụng kinh lễ bái, phải bước qua 13 bậc thang rộng 1,4 m, hai bên tường gạch, gắn bia đá trình làng lịch sử dân tộc ngôi chùa .Theo Đại Việt sử ký toàn thư, chùa được kiến thiết xây dựng vào mùa Đông tháng 10 Âm lịch nǎm Kỷ Sửu, niên hiệu Sùng Hưng Đại Bảo 1 ( 1409 ) đời Lý Thái Tông. Vua Lý Thái Tông ( 1028 – 1054 ) chiêm bao thấy Phật Quan Âm trên toà sen đưa tay dắt Vua lên toà. Khi tỉnh dậy Vua nói với bề tôi và nhà sư Thiền Tuệ khuyên Vua làm chùa, dựng cột đá ở giữa đất, với đỉnh cột là tượng Phật Quan Âm ngồi trên tòa sen. Lối kiến trúc này được cho phép liên tưởng đến cấu trúc của những kinh chàng ( Thạch chàng / Cột kinh ) – một loại kiến trúc Phật giáo, thường được dựng lên để thiết kế công đức .Trải qua hàng ngàn năm với biết bao thăng trầm của lịch sử dân tộc, Chùa Một Cột vẫn giữ được cái hồn của Thăng Long xưa. Một ngôi chùa rất nhỏ bé mong manh nhưng giá trị văn hóa, lịch sử vẻ vang vô cùng to lớn, lại vĩnh cửu cùng dân tộc bản địa, vẫn uy nghiêm trong tâm linh dân tộc bản địa, là hình ảnh biểu trưng của Thủ đô, vững vàng trong dòng thời hạn bất tận .
Xem thêm những bài Giải bài tập Khoa học xã hội lớp 7 chương trình VNEN hay khác :

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 7 tại khoahoc.vietjack.com

Đã có app VietJack trên điện thoại cảm ứng, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k9: fb.com/groups/hoctap2k9/

Loạt bài Giải bài tập Khoa học xã hội 7 VNEN | Soạn Khoa học xã hội lớp 7 VNEN của chúng tôi được biên soạn bám sát nội dung sách Hướng dẫn học Khoa học xã hội lớp 7 chương trình VNEN.

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Đời Sống