Trang chủ / Kiến Thức / Phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu tại đồng bằng sông Cửu Long

Phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu tại đồng bằng sông Cửu Long

TCCTNGUYỄN HOÀNG ANH (Nghiên cứu sinh, Khoa Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh)

TÓM TẮT:

Bài viết tập trung phân tích thực trạng sản xuất một số sản phẩm chủ lực của khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) và đề xuất một số giải pháp phát triển trong thời gian tới. ĐBSCL là khu vực cung ứng hàng đầu cho cả nước và các thị trường xuất khẩu các sản phẩm nông sản như lúa gạo, thủy sản và trái cây. Tuy nhiên, trong thời gian qua, hoạt động sản xuất nông sản của khu vực gặp phải không ít khó khăn do ảnh hưởng của BĐKH, đặc biệt là hạn mặn và nước biển dâng. Bài viết cũng chỉ ra các giải pháp ứng phó với BĐKH của một số tỉnh ĐBSCL. Trong thời gian tới, khu vực ĐBSCL cần tập trung vào các vấn đề để đẩy mạnh phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững và thích ứng với BĐKH như sau: xác định rõ hơn những ngành, lĩnh vực trọng tâm trong liên kết vùng; đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng, đặc biệt là hệ thống thủy lợi và giao thông; hỗ trợ, tạo cơ hội để các doanh nghiệp chế biến tiếp cận thị trường; thực hiện công tác dự báo, kiểm soát nguồn nước ngọt và kịp thời triển khai các biện pháp ứng phó; đẩy mạnh đầu tư ứng dụng và nhân rộng các mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng; chuyển đổi từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp” kết hợp với công nghiệp chế biến như là giải pháp khả thi và bền vững trong dài hạn.

Từ khóa: nông nghiệp, bền vững, biến đổi khí hậu, đồng bằng sông Cửu Long.

1. Đặt vấn đề

ĐBSCL với diện tích quy hoạnh gần 4 triệu ha ( 39.734 km2 ), trong đó có trên 2,4 triệu ha đất canh tác nông nghiệp và gần 700.000 ha đất nuôi trồng thủy hải sản, có vị trí quan trọng trong tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của cả nước, đặc biệt quan trọng, ngành Nông nghiệp luôn đóng vai trò nòng cốt, cung ứng 55 % sản lượng lúa ( trong đó, góp phần 90 % lượng gạo xuất khẩu ), hơn 60 % lượng nuôi trồng thủy hải sản và 70 % lượng trái cây cho cả nước ( Tổng cục Thống kê, 2020 ). Nông nghiệp ĐBSCL đã từng bước tăng trưởng vượt bậc, tổng lực ; tiến tới hình thành những vùng sản xuất tập trung chuyên sâu quy mô lớn, chuyên canh nông sản nòng cốt gắn với công nghệ tiên tiến chế biến, tiêu thụ theo chuỗi giá trị nông sản ; cơ cấu tổ chức sản xuất chuyển dời theo hướng thị trường, bảo vệ chất lượng và năng lượng cạnh tranh đối đầu ; tăng nhanh tiếp cận với công tác làm việc điều tra và nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, … [ 1 ]. Trong tương lai, nông nghiệp ĐBSCL không chỉ liên tục khẳng định chắc chắn vai trò là trụ đỡ của nền kinh tế tài chính, mà còn vươn lên trở thành ngành kinh tế tài chính năng động, tăng trưởng vững chắc, tham gia sâu vào hội nhập kinh tế tài chính quốc tế. Tuy nhiên, nền nông nghiệp ĐBSCL đang gặp những thử thách lớn do BĐKH và thiên tai cực đoan. BĐKH hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến thời vụ, làm biến hóa cấu trúc mùa, quy hoạch vùng, kỹ thuật tưới tiêu, sâu bệnh và sản lượng. Đặc biệt là thực trạng xâm nhập mặn ở khu vực ven biển sẽ làm thu hẹp diện tích quy hoạnh đất nông nghiệp và hạn hán sẽ ảnh hưởng tác động đến sự phân bổ của cây xanh, làm giảm hiệu suất .
Chiến lược tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội quá trình 2021 – 2030 đã xác lập ĐBSCL cần thôi thúc quy đổi cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính, nhất là cơ cấu tổ chức nông nghiệp tương thích với từng vùng sinh thái xanh, dữ thế chủ động thích ứng, thực thi hiệu quả những dự án Bất Động Sản ứng phó với BĐKH, nước biển dâng ; xử lý yếu tố sụt lún bờ sông, bờ biển, sụt lún, hạn mặn ; thiết kế xây dựng kế hoạch toàn diện và tổng thể bảo vệ và sử dụng vững chắc nguồn nước sông Mê Kông. Do vậy, những giải pháp tăng trưởng kinh tế tài chính nông nghiệp bền vững và kiên cố nhằm mục đích bảo vệ bảo mật an ninh lương thực, xóa đói, giảm nghèo, … trong toàn cảnh BĐKH đang là những yếu tố cấp bách đặt ra với ngành Nông nghiệp ĐBSCL trong thời hạn tới .

2. Cơ sở lý thuyết

2.1. Quan điểm về kinh tế nông nghiệp bền vững

Theo Tổ chức Lương thực của Liên Hợp quốc FAO, tăng trưởng nông nghiệp bền vững và kiên cố là quy trình quản trị và duy trì sự biến hóa về tổ chức triển khai, kỹ thuật và thể chế cho nông nghiệp tăng trưởng nhằm mục đích bảo vệ nhu yếu ngày càng tăng của con người về nông phẩm và dịch vụ ở hiện tại và tương lai. Sự tăng trưởng này không làm tổn hại đến thiên nhiên và môi trường, không làm suy giảm tài nguyên vạn vật thiên nhiên tương thích với kỹ thuật công nghệ tiên tiến, đem lại hiệu quả kinh tế tài chính được xã hội gật đầu [ 7 ] .
Theo Nguyễn Thị Miền ( 2017 ), tăng trưởng nông nghiệp vững chắc là sự tăng trưởng phối hợp ngặt nghèo, hài hòa và hợp lý, hòa giải giữa tăng trưởng nông nghiệp theo hướng bền vững và kiên cố với xử lý có hiệu quả những yếu tố xã hội phát sinh trong sản xuất nông nghiệp và bảo vệ thiên nhiên và môi trường, ứng phó với BĐKH trong quy trình tăng trưởng [ 11 ]. Ở một cách tiếp cận khác, nông nghiệp tăng trưởng vững chắc là quy trình sử dụng hài hòa và hợp lý nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên, phải bảo vệ được mục tiêu là thiết kế một mạng lưới hệ thống bền vững và kiên cố kinh tế tài chính – xã hội – thiên nhiên và môi trường, nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu nhu yếu về tăng trưởng nông nghiệp hiện tại mà không tổn hại đến năng lực phân phối nhu yếu của tăng trưởng trong tương lai và được xã hội đồng ý. Bền vững về kinh tế tài chính là sản xuất nông nghiệp hướng đến chuỗi giá trị, hiệu quả đạt cao, làm ra nhiều mẫu sản phẩm có chất lượng, không những phân phối nhu yếu tiêu dùng, thức ăn chăn nuôi, dự trữ lương thực mà còn xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Bền vững về xã hội, là một nền nông nghiệp tăng trưởng vững chắc phải bảo vệ cho người nông dân có rất đầy đủ công ăn việc làm, có thu nhập không thay đổi, đời sống vật chất và ý thức ngày càng được nâng lên. Bền vững về môi trường tự nhiên, là mọi hoạt động giải trí sản xuất nông nghiệp không hủy hoại nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên và không gây ô nhiễm môi trường tự nhiên [ 8 ] .
Ngày nay, tăng trưởng kinh tế tài chính nông nghiệp vững chắc đã trở thành tiềm năng kế hoạch quan trọng mà Đảng, nhà nước và nhân dân Nước Ta quyết tâm biến thành hành vi, ở hiện tại và tương lai. Thông qua tiềm năng chung của Đảng, Nhà nước ta trong Kế hoạch cơ cấu tổ chức lại ngành Nông nghiệp quá trình 2021 – 2025, nông nghiệp vững chắc hoàn toàn có thể được khái niệm là ngành sản xuất nông nghiệp theo hướng nâng cao chất lượng, giá trị ngày càng tăng và năng lực cạnh tranh đối đầu nông sản ; bảo vệ môi trường tự nhiên, sinh thái xanh ; nâng cao thu nhập cho người dân khu vực nông thôn ; bảo vệ bảo mật an ninh lương thực và bảo mật an ninh quốc phòng. Đẩy mạnh tăng trưởng nông nghiệp tân tiến, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, gắn với tăng trưởng công nghiệp chế biến nông sản, thích ứng với BĐKH và liên kết vững chắc với chuỗi giá trị nông sản toàn thế giới [ 14 ] .

2.2. Phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững với thích ứng BĐKH

BĐKH cùng với những biểu lộ của nó đang trở thành một yếu tố thử thách của trái đất trong thế kỷ XXI. Những ảnh hưởng tác động tiềm tàng của BĐKH đã tác động ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp, như : lũ lụt và nước biển dâng sẽ làm mất đất canh tác trong nông nghiệp ; thực trạng xâm nhập mặn ở khu vực ven biển cũng sẽ làm thu hẹp diện tích quy hoạnh đất nông nghiệp ; nhiệt độ tăng, hạn hán sẽ ảnh hưởng tác động đến sự phân bổ của cây xanh, đặc biệt quan trọng làm giảm hiệu suất [ 17 ]. Để tăng trưởng theo hướng vững chắc trong toàn cảnh rủi ro đáng tiếc khí hậu ngày càng ngày càng tăng, ngành Nông nghiệp cần quy đổi từ phương pháp truyền thống lịch sử sang hướng thích ứng với BĐKH và bền vững và kiên cố với môi trường tự nhiên [ 9 ] .

3. Thực trạng phát triển kinh tế nông nghiệp và thích ứng BĐKH tại ĐBSCL

3.1. Thực trạng sản xuất nông nghiệp tại ĐBSCL

Hiện nay ngành Nông nghiệp vùng ĐBSCL luôn duy trì vận tốc tăng trưởng cao, góp phần khoảng chừng 35 % GDP toàn ngành Nông nghiệp cả nước ( Tổng cục Thống kê, 2020 ). Khu vực này liên tục đứng đầu cả nước về sản lượng lúa, tôm, cá tra và trái cây. Cơ cấu sản xuất vận động và di chuyển tích cực theo hướng thị trường, thích ứng hơn với BĐKH, bảo vệ chất lượng và năng lượng cạnh tranh đối đầu. Xuất khẩu ĐBSCL chiếm khoảng chừng 80 % kim ngạch xuất khẩu gạo cả nước, 95 % cá tra, 60 % tôm và khoảng chừng 65 % trái cây ( Tổng cục Thống kê, 2020 ). Thực trạng sản xuất một số ít mẫu sản phẩm nông nghiệp nòng cốt của khu vực trong thời hạn qua như sau :
Về sản xuất lúa : Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ( 2020 ), đến năm 2019, sản lượng lúa và kim ngạch xuất khẩu gạo của ĐBSCL vẫn đứng đầu trong cả nước ( lúa chiếm 56 %, gạo 2,45 tỷ USD, chiếm 80 % cả nước ) ; năm 2020, sản lượng xuất khẩu gạo là 6,2 triệu tấn, đạt 3,12 tỷ USD, tăng 11,2 % so với năm trước [ 1, 3 ]. Theo Thương Hội Lương thực Nước Ta ( 2020 ), mức độ tăng trung bình hàng năm trong quá trình 2009 – 2019, sản lượng xuất khẩu tăng gần 0,5 % trong khi đó giá trị xuất khẩu tăng gần 22 %. Điều này cho thấy có sự cải tổ quan trọng về giá gạo xuất khẩu, nhờ chất lượng gạo được nâng cao và ngành Lúa gạo có bước chuyển biến trong cơ cấu tổ chức sản xuất, chế biến xuất khẩu những giống lúa gạo chất lượng cao [ 2 ] .

Hình 1: Diện tích, sản lượng, năng suất lúa tại ĐBSCL

Diện tích, sản lượng, năng suất lúa tại ĐBSCL

Nguồn : Tổng cục Thống kê ( 2020 )
Về sản xuất cá da trơn : Ngành Nuôi trồng cá da trơn hình thành và tăng trưởng tại ĐBSCL gắn liền với điều kiện kèm theo tự nhiên thuận tiện. Tuy nhiên, sự hình thành và tăng trưởng của ngành Công nghiệp chế biến gắn liền với nhu yếu và sự tăng trưởng của thị trường xuất khẩu. Ngành Nuôi trồng, chế biến và xuất khẩu cá tra tại ĐBSCL đã tăng trưởng nhanh gọn từ năm 2000, góp phần quan trọng vào thành công xuất sắc của xuất khẩu cá tra cả nước. Năm 2019, diện tích quy hoạnh nuôi cá tra đạt hơn 6.000 ha, sản lượng đạt 1,4 triệu tấn, xuất khẩu đạt trên 2 tỷ USD, chiếm 95 % của cả nước ; nhu yếu giống thả nuôi khoảng chừng 3 – 4 tỷ con ; toàn vùng có 230 cơ sở sản xuất cá tra giống, khoảng chừng 4.000 hộ ương cá giống với diện tích quy hoạnh khoảng chừng 3.500 ha, tập trung chuyên sâu hầu hết ở Đồng Tháp, An Giang, Tiền Giang, Cần Thơ, số lượng giống sản xuất được gần 4 tỷ con ( VCCI, 2020 ) [ 2 ; 3 ] .

Bảng 1. Tổng quan về ngành sản xuất và chế biến cá tra xuất khẩu tại ĐBSCL

Tổng quan về ngành sản xuất và chế biến cá tra xuất khẩu tại ĐBSCL

Nguồn : Báo cáo kinh tế tài chính thường niên ĐBSCL, 2020 ( VCCI )
Về sản xuất tôm : Tính đến cuối năm 2019, ĐBSCL chiếm 88,1 % diện tích quy hoạnh và 83,7 % sản lượng nuôi tôm cả nước, kim ngạch xuất khẩu 2,13 tỷ USD ( chiếm 60 % cả nước ). Tuy vậy, vận tốc tăng trưởng trong quá trình 2010 – 2019 chỉ bằng khoảng chừng 50% so với vận tốc tăng trưởng trong quá trình trước đó, do tác động ảnh hưởng của hạn hán và xâm lấn mặn đáng kể đến vùng nuôi trồng tại ĐBSCL [ 2 ] .

Bảng 2. Sản lượng nuôi tôm tại ĐBSCL trong tương quan cả nước

Sản lượng nuôi tôm tại ĐBSCL trong tương quan cả nước

Nguồn : Tổng cục Thống kê
Về sản xuất cây ăn trái : So với lúa gạo, cây ăn trái đem lại giá trị, thu nhập lớn hơn và có có vận tốc tăng trưởng cao trong những năm gần đây, diện tích quy hoạnh cây ăn trái ở những tỉnh phía Nam tăng liên tục. Trong đó, ĐBSCL là vùng trồng cây ăn quả nòng cốt, chiếm khoảng chừng 60 % diện tích quy hoạnh cây ăn quả toàn miền Nam, chiếm 34,5 % của cả nước [ 2 ]. Hiệu quả của xuất khẩu trái cây giúp nhiều địa phương đẩy nhanh việc hình thành những vùng sản xuất tập trung chuyên sâu quy mô lớn. Nhiều giống cây ăn quả chứng minh và khẳng định được hiệu suất, chất lượng cao, thích ứng với điều kiện kèm theo vùng ĐBSCL đã được đưa vào sản xuất, nâng cao giá trị và kim ngạch xuất khẩu .

Hình 2: Cơ cấu diện tích trồng cây ăn trái ĐBSCL so với cả nước

Cơ cấu diện tích trồng cây ăn trái ĐBSCL so với cả nước

Nguồn : Tổng cục Thống kê

3.2. Ứng phó với BĐKH trong sản xuất nông nghiệp tại ĐBSCL

Vấn đề ứng phó với BĐKH trong sản xuất nông nghiệp đã được nhà nước, chính quyền sở tại những tỉnh ĐBSCL tập trung chuyên sâu chăm sóc thực thi và trong bước đầu đạt được những tác dụng nhất định. Tuy nhiên, nhìn chung, những hoạt động giải trí ứng phó BĐKH trên địa phận ĐBSCL còn mang tính cục bộ, số lượng giới hạn bởi địa giới hành chính, thiếu link và đồng điệu. Nguồn lực góp vốn đầu tư cho công tác làm việc ứng phó BĐKH hầu hết là những giải pháp khu công trình như kiến thiết xây dựng những kè chống sụt lún, những đập, hồ chứa. Từ sau khi nhà nước phát hành Nghị quyết số 120 / NQ-CP về tăng trưởng vững chắc đồng sông Cửu Long thích ứng với BĐKH đến nay, việc ứng phó với BĐKH ở ĐBSCL đã được thực thi đồng nhất, tập trung chuyên sâu hơn, mang lại nhiều hiệu quả tích cực, đặc biệt quan trọng là trong nghành nghề dịch vụ tái cơ cấu tổ chức nông nghiệp thích ứng với BĐKH, chuyển dời theo hướng tăng thủy hải sản, trái cây, giảm lúa. Các hoạt động giải trí quy đổi cơ cấu tổ chức cây cối, mùa vụ, cơ cấu tổ chức giống và ứng dụng kỹ thuật canh tác, quy trình tiến độ sản xuất thích ứng hơn với BĐKH liên tục được tăng nhanh [ 1 ] .
Từ năm 2017, những giải pháp phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn so với sản xuất nông nghiệp cũng được tăng cường tiến hành tại những tỉnh ĐBSCL như thiết kế xây dựng những dự án Bất Động Sản khu công trình thủy lợi giúp dữ thế chủ động trực tiếp trấn áp xâm nhập mặn, thiết kế xây dựng kế hoạch ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn với ngữ cảnh bằng và cao hơn đợt xâm nhập mặn lịch sử dân tộc trước đó, triển khai trữ nước ngọt, … Các giải pháp đã góp thêm phần nâng cao hiệu quả phòng chống hạn hán, thiếu nước. Thực trạng tác động ảnh hưởng của BĐKH ( nổi bật là lũ, xâm nhập mặn và hạn hán ) và giải pháp khắc phục của 1 số ít địa phương tại ĐBSCL thời hạn qua, như sau :

Tại địa bàn tỉnh An Giang: việc thay đổi quy luật của lũ gây thiếu nước sản xuất, gây tăng ngập, lũ cao bất thường gây ảnh hưởng hệ thống đê bao,… làm thiệt hại lớn đến sản xuất nông nghiệp. Để tổ chức hệ thống sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững, thích ứng với BĐKH, ngành Nông nghiệp tỉnh An Giang đã triển khai một số nội dung trọng tâm, theo đó, đã ban hành Kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ trồng lúa sang rau, màu và cây ăn trái giai đoạn 2017 – 2020 với mục tiêu vừa nâng cao hiệu quả sử dụng đất, vừa duy trì quỹ đất trồng lúa, bảo vệ môi trường và thích ứng với BĐKH. Ngành Nông nghiệp của tỉnh này cũng đã triển khai một số mô hình sản xuất mùa nước nổi điển hình, như: trồng 1-2 vụ lúa, sau đó trồng sen, kết hợp thu hoạch cá tự nhiên; mô hình nuôi tôm càng xanh vùng ngập nước đầu nguồn,…

Tại địa phận tỉnh Đồng Tháp : Để dữ thế chủ động ứng phó với BĐKH, tỉnh Đồng Tháp đã tiến hành quy mô sản xuất nông nghiệp thích ứng với BĐKH kết nối với kiến thiết xây dựng chuỗi giá trị nông sản, như : thiết kế xây dựng quy mô link sản xuất – tiêu thụ lúa gạo theo tiêu chuẩn SRP ; quy mô sản xuất lúa theo tiêu chuẩn 1P5 G. Hiện nay, chuỗi giá trị những ngành hàng nòng cốt của tỉnh cơ bản đã hình thành và phát huy hiệu quả tích cực .
Tại địa phận tỉnh Long An : Trong điều kiện kèm theo tác động ảnh hưởng của BĐKH, hạn mặn xâm nhập, ngành Nông nghiệp tỉnh Long An đã tập trung chuyên sâu góp vốn đầu tư, điều tra và nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến để thích ứng với điều kiện kèm theo trên : tăng trưởng giống lúa mới có năng lực chịu mặn, tăng trưởng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, quy đổi cây xanh cần nhiều nước ngọt là lúa sang những loại cây xanh ít cần nước ngọt hơn. Từ năm năm trước – 2019, tình hình quy đổi cơ cấu tổ chức cây cối trên lúa diễn ra can đảm và mạnh mẽ, nhiều diện tích quy hoạnh trồng lúa chuyển sang trồng thanh long, chanh, rau màu, nuôi thủy hải sản, … đã đem lại hiệu quả kinh tế tài chính cao, tương thích với tình hình, đặc thù của địa phương. Bên cạnh đó, tỉnh Long An còn tăng cường tương hỗ chương trình sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hữu cơ theo hướng thân thiện với thiên nhiên và môi trường. Nhìn chung, những quy mô đã mang lại hiệu quả cao, giảm lượng sử dụng phân vô cơ, hiệu suất cao hơn. Ngoài ra, tỉnh này còn vận dụng mạng lưới hệ thống tưới nước tiên tiến và phát triển tại những vùng rau, thanh long, chanh, tiết kiệm chi phí được nhiều ngân sách trong sản xuất : nước, công lao động, phân bón, …
Tại địa phận tỉnh Bạc Liêu : Đã tiến hành thực thi 4 dự án Bất Động Sản, 3 đề tài điều tra và nghiên cứu khoa học cấp tỉnh, 80 đề tài điều tra và nghiên cứu khoa học cấp cơ sở, … thuộc nghành nông nghiệp ; phần nhiều tác dụng điều tra và nghiên cứu đã được ứng dụng vào trong thực tiễn sản xuất, góp thêm phần nâng cao hiệu suất, năng lực chống chịu dịch bệnh, ảnh hưởng tác động của thời tiết, hạn mặn, … so với cây cối, vật nuôi, thủy hải sản nòng cốt ( tôm, cua biển, lúa gạo, rau quả … ). Hiệu quả sản xuất trên từng nghành được nâng lên rõ ràng như sản lượng nuôi trồng thủy hải sản sản lượng lúa tăng lên đáng kể .

3.3. Các vấn đề đặt ra phát triển nông nghiệp tại ĐBSCL

Thực trạng tăng trưởng nông nghiệp trên địa phận ĐBSCL trong thời hạn qua, đặc biệt quan trọng là trong toàn cảnh BĐKH đặt ra những yếu tố cần phải xử lý, đó là :
Một là, điều kiện kèm theo địa lý, tự nhiên, kinh tế tài chính – xã hội giữa những tỉnh ĐBSCL tương tự như nhau, do đó những tỉnh có chung một thế mạnh là sản xuất nông nghiệp, dẫn đến những loại sản phẩm nòng cốt của những tỉnh bị trùng lắp, giàn trải. Đây là thời cơ để kinh tế tài chính nông nghiệp của vùng cùng nhau tăng trưởng khi triển khai tốt link và quy hoạch vùng, tuy nhiên cũng là thử thách dẫn đến “ xung đột quyền lợi ” khi khoảng trống kinh tế tài chính vùng bị chia cắt .
Hai là, trong những năm gần đây, một số ít tỉnh / thành ở ĐBSCL đã xây dưng được cánh đồng lớn, trong bước đầu cải tổ đặc thù đất đai, góp thêm phần nâng cao hiệu suất và hiệu quả kinh tế tài chính cho sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, nhìn chung, việc vận động và di chuyển cơ cấu tổ chức nông nghiệp ở ĐBSCL còn mang tính tự phát, riêng không liên quan gì đến nhau và quy mô canh tác manh mún gây khó khăn vất vả trong việc vận dụng cơ giới hóa, khoa học kỹ thuật .
Ba là, yếu tố thị trường đầu ra, sản phẩm & hàng hóa nông sản sản xuất chưa được xu thế thị trường tốt, nông dân sản xuất hầu hết theo thói quen và tập quán cây cối sẵn có, thực trạng dịch chuyển về cung – cầu hàng hóa, “ được mùa mất giá ” cũng là một khó khăn vất vả to lớn mà nông nghiệp ĐBSCL phải đương đầu .
Bốn là, điều kiện kèm theo hạ tầng ship hàng tiêu thụ, dữ gìn và bảo vệ, chế biến, … mẫu sản phẩm nông nghiệp, nhất là hạ tầng logistic còn nhiều hạn chế ; chất lượng nguồn nhân lực còn thấp, do đó, mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp cận những ngữ cảnh BĐKH, phòng chống thiên tai, update thông tin về môi trường tự nhiên, nguồn nước, … Giao hàng cho sản xuất nông nghiệp, thủy hải sản còn thấp .
Năm là, rủi ro tiềm ẩn tác động ảnh hưởng ngày càng ngày càng tăng do biến hóa khí hậu cực đoan, khó lường, thực trạng sụt lún đất, xói lở bờ sông, bờ biển, xâm nhập mặn, thiếu nước ngọt ngày càng nghiêm trọng, tác động ảnh hưởng xấu đi đến sản xuất nông nghiệp toàn vùng .

4. Một số kiến nghị phát triển

Để phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của vùng BĐSCL, thích ứng với BĐKH, kiến thiết xây dựng thành công xuất sắc nền nông nghiệp tân tiến và tăng trưởng vững chắc, cần chú trọng những yếu tố sau :
Thứ nhất, từng địa phương cần xác lập rõ hơn những ngành, nghành trọng tâm trong link vùng, đặc biệt quan trọng là nông, lâm nghiệp, thủy hải sản ; tài nguyên và thiên nhiên và môi trường ; giao thông vận tải vận tải đường bộ ; … nhằm mục đích tối ưu hóa thế mạnh, phát huy hết tiềm lực của những tỉnh, thành phố trong vùng, bảo vệ hiệu quả sản xuất về số lượng, chất lượng và đầu ra những loại sản phẩm ; chăm sóc tích hợp ngặt nghèo, hòa giải giữa tăng trưởng kinh tế tài chính, xử lý những yếu tố xã hội và bảo vệ môi trường tự nhiên .
Thứ hai, chăm sóc góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật, đặc biệt quan trọng là mạng lưới hệ thống hạ tầng giao thông vận tải, cả đường thủy và đường đi bộ. Dù phân loại theo địa giới hành chính, tuy nhiên cần xem ĐBSCL là một khu vực có cấu trúc tương đương để hoạch định chủ trương chung về góp vốn đầu tư tăng trưởng cho đồng nhất, nhắm đến quyền lợi của toàn vùng. Hoàn chỉnh hạ tầng giao thông vận tải không chỉ có ý nghĩa về mặt luân chuyển sản phẩm & hàng hóa, cung ứng nhu yếu của dân cư, mà còn làm tăng tính link giữa những ngành, nghành và những địa phương .
Thứ ba, trên cơ sở Quyết định phê duyệt “ Chương trình toàn diện và tổng thể tăng trưởng nông nghiệp bền vững và kiên cố thích ứng với BĐKH vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 ”, “ Đề án hiện đại hóa mạng lưới hệ thống thủy lợi ship hàng quy đổi, tăng trưởng nông nghiệp bền vững và kiên cố tại những tiểu vùng sinh thái xanh vùng ĐBSCL ”, “ Đề án phòng chống sụt lún bờ sông, bờ biển đến năm 2030 ”, cần sớm đưa vào tiến hành thực thi, tạo chính sách chủ trương để ĐBSCL tăng trưởng bền vững và kiên cố, thích ứng BĐKH, trở thành một trong những TT kinh tế tài chính năng động, hiệu quả cao, tương ứng với tiềm năng và vị trí địa kế hoạch của vùng .
Thứ tư, những ngành công dụng địa phương và Trung ương cần tương hỗ, tạo thời cơ để những doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu những loại sản phẩm nòng cốt vùng ĐBSCL dữ thế chủ động ra mắt loại sản phẩm cho thị trường quốc tế trải qua hoạt động giải trí triển khai thương mại quốc tế gồm có quảng cáo, khuyễn mãi thêm, triển lãm, … về loại sản phẩm nông nghiệp mang thương liệu ĐBSCL phong phú, chất lượng, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm nhằm mục đích tìm đường ra những thị trường lớn, không thay đổi cho nông sản, thủy hải sản của khu vực ĐBSCL .
Thứ năm, góp vốn đầu tư lắp ráp mạng lưới hệ thống giám sát tân tiến, mưu trí, để nhanh gọn có thông tin đúng chuẩn Giao hàng đắc lực công tác làm việc dự báo, trấn áp nguồn nước ngọt, trấn áp lũ, … ; kịp thời tiến hành những giải pháp ứng phó tương thích với từng thời gian, từng tiến trình, nhất là ứng phó với ảnh hưởng tác động của thời tiết cực đoan trong vùng .
Thứ sáu, tăng cường góp vốn đầu tư ứng dụng và nhân rộng những quy mô quy đổi cơ cấu tổ chức cây xanh, đặc biệt quan trọng vùng không hề dữ thế chủ động được nguồn nước, tiếp tục xảy ra hạn hán, thiếu nước, bị xâm nhập mặn sang tăng trưởng nông nghiệp phong phú ( thủy hải sản – cây ăn quả – cây lúa ), cung ứng nhu yếu của thị trường trong nước và xuất khẩu .
Thứ bảy, tăng cường góp vốn đầu tư cho giáo dục ĐBSCL nhằm mục đích giảng dạy nguồn nhân lực chất lượng cao cho nhu yếu tăng trưởng của nền nông nghiệp tân tiến và những ngành tương quan của vùng ĐBSCL trong tiến trình tăng trưởng mới, can đảm và mạnh mẽ và vững chắc hơn .
Thứ tám, quy đổi từ “ sản xuất nông nghiệp ” sang “ kinh tế tài chính nông nghiệp ” tích hợp với công nghiệp chế biến được xem là giải pháp khả thi và bền vững và kiên cố trong dài hạn. Ngoài ra, tăng trưởng kinh tế tài chính nông nghiệp sẽ được tương hỗ bởi những ngành kinh tế tài chính khác tương thích với điều kiện kèm theo tự nhiên của vùng đồng bằng, như tăng trưởng những quy mô sản xuất nông nghiệp phối hợp với du lịch sinh thái xanh, thưởng thức .

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

  1. Nguyễn Xuân Cường – Bộ trưởng Bộ NN & PTNN (2019). Báo cáo kết quả tái cơ cấu ngành, sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp vùng ĐBSCL và nhiệm vụ thời gian tới. Hà Nội.
  2. VCCI (2020). Báo cáo kinh tế thường niên ĐBSCL 2020. Cần Thơ: NXB Đại học Cần Thơ.
  3. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông nghiệp (2021). Báo cáo Tình hình thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH. Hà Nội.
  4. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2021). Báo cáo Tình hình thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH. Hà Nội.
  5. Đỗ Kim Chung (chủ biên) (2009). Giáo trình nguyên lý kinh tế nông nghiệp. Hà Nội: NXB Nông nghiệp.
  6. FAO (1990). World Food Dry, FAO, Rome.
  7. Nguyễn Minh Luân (2016). Nông nghiệp tỉnh Cà Mau phát triển theo hướng bền vững. Luận văn tiến sĩ, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
  8. Nguyễn Thị Hường (2015). Phát triển nông nghiệp Việt Nam trong điều kiện BĐKH. Báo cáo tổng quan đề tài cấp Bộ, Học viện Chính trị – Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
  9. Nguyễn Thị Miền (2017). Chỉ tiêu đánh giá phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ở tỉnh đồng bằng ven biển. Truy cập tại http://lyluanchinhtri.vn/home/index.php/thuc-tien/item/2278-chi-tieu-danh-gia-phat-trien-nong-nghiep-theo-huong-ben-vung-o-tinh-dong-bang-ven-bien.html
  10. Nguyễn Thị Miền (2017). Phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững tỉnh Nam Định. Luận văn tiến sĩ, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
  11. Nguyễn Văn Mẫn và Trịnh Văn Thịnh, (2002). Nông nghiệp bền vững cơ sở và ứng dụng. Thanh Hóa: NXB Thanh Hóa.
  12. Phạm Thanh Bình (2015). Chính sách phát triển nông nghiệp bền vững của Israel và nhân tố tác động. Tạp chí Nghiên cứu châu Phi và Trung Đông, 06(118), 12-19.
  13. Thủ tướng Chính phủ (2021). Quyết định số 255/QĐ-TTg Về việc phê duyệt Kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2021-2025, ban hành ngày 15 tháng 02 năm 2021.
  14. Richard R. Harwood (1990). Lịch sử nông nghiệp bền vững – Hệ thống nông nghiệp bền vững. USA: St, Lucie Press.
  15. Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ quốc gia (2019). Chính sách phát triển nông nghiệp bền vững của một số quốc gia và một số khuyến nghị cho Việt Nam trong bối cảnh mới. Hà Nội.
  16. Trần Thọ Đạt và Vũ Thị Hoài Thu (2012). BĐKH và sinh kế ven biển. Hà Nội: NXB Giao thông vận tải.
  17. Vũ Trọng Bình (2013). Phát triển nông nghiệp bền vững – Lý luận và thực tiễn. Tạp chí Kinh tế và Phát triển, 196, 37- 45.
  18. Nam Việt (2017). Thái Lan với nền nông nghiệp 4.0. Truy cập tại http://baoquangnam.vn/the-gioi/thai-lan-voi-nen-nong-nghiep-40-53765.html
  19. Hồng Quân (2020). Sáng tạo trong phát triển nông nghiệp của Israel. Truy cập tại https://nhandan.com.vn/ baothoinay-quocte-nhipsong/sang-tao-trong-phat-trien-nong-nghiep-cua-israel-447301/
  20. Tô Đức Hạnh – Hà Thị Thúy (2018). Sản xuất nông nghiệp bền vững ở Israel và hàm ý chính sách cho Việt Nam. Truy cập tại http://tapchikhxh.vass.gov.vn/san-xuat-nong-nghiep-ben-vung-o-israel-va-ham-y-chinh-sach-cho-viet-nam-n50285.html
  21. Chu Tiến Quang và Lê Xuân Đình (2007). Kinh nghiệm của Hàn Quốc trong phát triển nông nghiệp bền vững. Truy cập tại https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/nghien-cu/-/2018/1150/kinh-nghiem-cua-han-quoc-trong-phat-trien-nong-nghiep-ben-vung.aspx
  22. Đào Thị Hoàng Mai – Kim Ki-hueng (2019). Chính sách phát triển nông nghiệp hữu cơ ở Hàn Quốc và hàm ý cho Việt Nam. Truy cập tại http://khxhnvnghean.gov.vn/m/?x=2478/khxhnv-doi-song/chinh-sach-phat-trien-nong-nghiep-huu-co-o-han-quoc-va-ham-y-cho-viet-nam
  23. Anh Quân (2020). Nông nghiệp – “Trụ đỡ” của nền kinh tế Thái Lan. Truy cập tại https://bnews.vn/nong-nghiep-tru-do-cua-nen-kinh-te-thai-lan/153913.html

DEVELOPING SUSTAINABLE AGRICULTURAL

ECONOMY TO RESPOND TO CLIMATE CHANGE

IN THE MEKONG DELTA REGION

• Ph.D student NGUYEN HOANG ANH

University of Economics and Law
Vietnam National University – Ho Chi Minh City

ABSTRACT:

This paper analyzes the current production of some key products of the Mekong Delta region in the context of climate change and proposes some development solutions in the coming time. The Mekong Delta is the main agricultural producing and exporting region of Vietnam with major agricultural commodities such as rice, seafood and fruits. However, the Mekong Delta’s agricultural production have encountered many climate change challenges, especially drought, saltwater intrusion and sea level rise. This paper also presents some solutions to climate change of some provinces in the Mekong Delta. In the coming time, the Mekong Delta region should focus on promoting sustainable agricultural economic development to adapt to climate change. Thes e solutions are clearer identificating key industries and fields in regional linkages ; investing in infrastructure and irrigation system development ; supporting and creating opportunities for processing enterprises to access the market ; forecasting and controlling freshwater sources and promptly implementing response measures ; promoting the application and replication of crop restructuring models ; and transforming from ” agricultural production ” to ” agricultural economy ” combined with processing industry .

Keywords: agriculture, sustainability, climate change, Mekong Delta.

[Tạp chí Công Thương – Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 25, tháng 11 năm 2021]

Bài viết liên quan