Biến đổi trong hôn nhân của người Kơ Ho
Tiêu chuẩn chọn chồng, chọn vợ của người Kơ Ho rất đơn thuần : người vợ đảm đang, khôn khéo trong việc làm làm ăn, nội trợ, tính tình nết na, ngoan ngoãn ; người chồng khoẻ mạnh, siêng năng .
Người Kơ Ho nghiêm cấm trai gái có quan hệ tính giao trước hôn nhân gia đình. Luật tục pháp luật xử phạt rất nghiêm khắc những trường hợp để lại hậu quả. Theo đó, mái ấm gia đình cô gái bị phạt bồi thường danh dự cho mái ấm gia đình nhà trai và chàng trai. Lễ vật gồm : một con heo, một ché rượu, một chiếc khăn, một sợi dây cườm và một chiếc nhẫn. Trong buổi phạt đó, ngoài những người thân trong gia đình, không hề thiếu ông cậu hai bên và già làng. Già làng đóng vai trò là trọng tài tận mắt chứng kiến. Sau lễ phạt, đám cưới sẽ diễn ra thông thường theo phong tục. Trường hợp hai người không lấy nhau thì nhà trai phải bồi thường cho nhà gái. Lễ vật thường gấp đôi, nhà trai còn phải sửa soạn mâm cỗ để mái ấm gia đình hai bên nhà hàng siêu thị. Khi cô gái đi bắt chồng thì mang chính lễ vật ấy bồi thường danh dự cho mái ấm gia đình chàng trai khác. Gia đình cô gái phải giết trâu, đổ rượu cúng xin Yang tha thứ .
Trong cộng đồng Kơ Ho, người đàn ông mang giá trị lao động nên khi họ về ở nhà vợ, nhà gái phải đền bù một giá trị tương ứng. Giá trị đó thể hiện ở lễ vật thách cưới, thông thường lễ vật là lá khăn, dây cườm. Đây là bước không thể thiếu, bởi đó còn là nhân chứng và vật chứng cho hạnh phúc của hai người.
Bạn đang đọc: Biến đổi trong hôn nhân của người Kơ Ho
Người Kơ Ho ý niệm rằng, hôn nhân gia đình không phải là việc riêng của mỗi cá thể mà là việc chung của mái ấm gia đình, dòng họ thậm chí còn của cả hội đồng. ( Ảnh : TL )
Hôn nhân một vợ một chồng trong hội đồng Kơ Ho được xác lập vững chãi theo nguyên tắc ngoại hôn dòng họ .
Tuy nhiên, quan hệ hôn nhân gia đình con cô – con cậu hai chiều lại được ưu tiên và được luật tục được cho phép. Ngoài ra, hình thức nội hôn tộc người cũng khá phổ cập. Theo họ, hình thức hôn nhân gia đình này không riêng gì bảo vệ độ thuần khiết về “ dòng máu ” mà còn giúp cho việc củng cố và giữ vững sự đoàn kết nội bộ tộc người .
Nghi lễ đám cưới của người Kơ Ho được tiến hành trình tự theo hai bước chính :
Lễ đám hỏi: Theo phong tục, khi bố mẹ cô gái đã chọn được chàng trai ưng ý, gia đình sẽ bàn bạc với họ hàng để tiến hành đám hỏi.
Trước khi sang nhà trai, gia đình nhà gái phải ước chừng số thành viên trong gia đình, dòng họ nhà trai để chuẩn bị lễ vật. Lễ vật gồm: khăn, nhẫn bạc, dây cườm… Cậu của cô gái sẽ đại diện gia đình trao nhẫn cho chàng trai. Trường hợp chàng trai tháo chiếc nhẫn ra khỏi ngón tay, chứng tỏ anh ta không đồng ý, nhà gái mang lễ vật về và hẹn vài ngày sau sẽ đến hỏi lại. Nếu gia đình cô gái này chưa chịu “từ bỏ” thì gia đình cô gái khác không được phép dạm hỏi. Khoảng 7,8 lần đi hỏi mà chàng trai nhất định không nhận lời, lúc này gia đình nhà trai sẽ đổ ché rượu, giết con gà để hai gia đình ăn uống làm hoà. Trường hợp chàng trai nhận lời, gia đình nhà gái sẽ cử người về nhà gọi cô gái sang. Đến nhà trai, hai người sẽ trao nhẫn và dây cườm cho nhau để tỏ lòng ưng thuận. Sau đó, họ cắm cần vào hai ché rượu, chàng trai sẽ cầm phía trên cần, cô gái cầm phía dưới cần. Cả hai cùng rót rượu vào tô mời họ hàng. Ông cậu hoặc đại diện hai bên sẽ thách cưới và thoả thuận. Khi đã chấp nhận, ông cậu bên nhà gái mời rượu ông cậu nhà trai và đeo dây cườm. Tiếp đó, bà mẹ cô gái mời rượu bà mẹ chàng trai và quàng khăn, lần lượt mọi người cùng vai vế sẽ làm như thế. Cuối cùng, đôi trẻ mời rượu nhau. Kết thúc nghi thức này, hai gia đình ngồi ăn uống, hò hát cho đến sáng mới thôi. Thông thường, nhà gái phải đi dạm hỏi đến 2, 3 lần thì chàng trai mới nhận lời để giữ giá cho mình và có thời gian tìm hiểu cô gái. Có trường hợp chàng trai đã nhận lời nhưng khi cô gái đến lại “nuốt lời” thì nhà trai phải đền cho nhà gái một con trâu. Chính con trâu này, cô gái để bồi thường cho người chồng tương lai của cô.
Lễ cưới: Theo phong tục, đám cưới có thể diễn ra ngay sau đám hỏi nếu nhà gái đã chuẩn bị đầy đủ đồ thách cưới và những thứ cần thiết cho đám cưới. Sau một đêm ăn uống, hát hò trong đám hỏi, sáng hôm sau, khoảng 9 – 10 giờ cả hai họ cùng nhau đưa chàng trai về nhà gái và không mang theo gì cả. Bố mẹ chàng trai phải ở nhà vì quan niệm bố mẹ đi theo con trai về nhà vợ là mang tiếng bán con. Ông cậu hoặc trưởng tộc sẽ dẫn đoàn nhà trai đưa chú rể về nhà vợ. Nhà gái đã chuẩn bị sẵn hai ché rượu, họ ngồi thành hai hàng theo thứ tự tuổi tác và ngôi thứ. Đại diện nhà gái mời ông cậu của chàng trai cắm cần rượu vào hai ché. Sau lời giới thiệu lí do có mặt, hai họ ăn uống hát hò với nhau đến tối, trước khi làm lễ trùm khăn cho đôi vợ chồng mới cưới.
Lễ trùm khăn được diễn ra trong buồng ngay đêm tân hôn. Nhà gái chuẩn bị một cái mâm, đặt một con gà, hai cái liềm, hai điếu thuốc. Hai vợ chồng cùng nhau hút một điếu thuốc, sau đó chụm đầu vào nhau để tộc trưởng nhà gái trùm khăn. Trong khi hai vợ chồng trùm khăn, hai họ thay nhau chỉ dạy về cách làm ăn, cách cư xử… Kể từ phút đó, hai người chính thức trở thành vợ chồng. Xong xuôi, hai vợ chồng mở khăn ra và mọi người cùng xé thịt gà ăn. Hai bên gia đình cùng ăn uống hát hò cho đến hết đêm. Đến sáng hôm sau, lễ cưới được xem là đã hoàn tất.
Nguyên tắc ngoại hôn dòng họ của người Kơ Ho đã có nhiều biến hóa. ( Ảnh : TL )
Ngày nay, hôn nhân gia đình được kiến thiết xây dựng trên cơ sở tình yêu tự do. Nam nữ tự do gặp gỡ, khám phá nhau trước hôn nhân gia đình. Độ tuổi hôn nhân gia đình cũng được nâng lên tương thích pháp luật của pháp lý Nước Ta. Tục đính ước và hôn nhân gia đình con cô – con cậu không còn phổ cập và ít được giới trẻ ủng hộ. Tục thách cưới đã đổi khác trên hai phương diện : lễ vật và mục tiêu thách cưới. Các lễ vật thách cưới đều được quy đổi thành giá trị bằng vàng hoặc tiền. Theo ý niệm truyền thống lịch sử, việc thách cưới là để nhà trai bù lại những tổn thất khi người con trai về nhà vợ. Hiện nay, số tiền thách cưới đó, một phần được dùng để nhà trai ngân sách cho lễ cưới, số còn lại để đôi trẻ có vốn làm ăn. Ngoài ra, trong hội đồng Kơ Ho còn có tục nhà gái thách cưới, đó là trường hợp cô gái đi lấy chồng người Kinh hoặc cô gái theo chàng trai về làm dâu .
Nguyên tắc ngoại hôn dòng họ của người Kơ Ho đã có nhiều đổi khác. Trong hội đồng đã Open một vài trường hợp đa thê nhưng vẫn được đồng ý. Ngoại hôn dòng họ chỉ vận dụng so với những người cùng họ có mối quan hệ huyết thống, những người chỉ đơn thuần cùng họ thì vẫn hoàn toàn có thể lấy nhau. Xu hướng hôn nhân gia đình của người Kơ Ho ở Ka Đơn với tộc người khác cũng ngày càng phổ cập, đặc biệt quan trọng là quan hệ hôn nhân gia đình với người Kinh
Ngoài ra, người Kơ Ho ở Ka Đơn vẫn duy trì hình thức hôn nhân nối dòng. Tuy nhiên cũng có nhiều biến đổi, khi gia đình có người chồng hoặc người vợ chết thì việc nối dòng là điều bắt buộc và người được chọn không được phép phản đối. Hiện nay, tục nối dòng được nới lỏng, dựa trên sự ưng thuận của người nối nòi và người được chọn, không còn trường hợp nối dòng: người quá trẻ lấy người quá già.
Một số nghi lễ tổ chức triển khai đám cưới truyền thống lịch sử được giản lược, đồng thời Open thêm những yếu tố mới. Đám hỏi thường chỉ diễn ra một lần với nghi thức đơn thuần, vào sáng hoặc chiều và cô gái đi cùng .
Cùng với khuynh hướng tăng trưởng và hội nhập chung của quốc gia, hoạt động và sinh hoạt văn hoá của người Kơ Ho ở Ka Đơn, Đơn Dương có nhiều biến hóa, đặc biệt quan trọng trong quan hệ hôn nhân gia đình. Các nghi lễ truyền thống cuội nguồn được tổ chức triển khai giản lược, Open nhiều phương pháp mới trong tổ chức triển khai đám cưới, chịu ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ của văn hoá người Kinh. Những biến hóa này là bộc lộ của quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, giáo dục và văn hoá .
Phạm Văn Hóa
Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Cưới Hỏi
