Bài 4: Thực hành phân tích tính hoàn lưu gió mùa ở Châu Á

ĐỊA LÍ 8 BÀI 4: GIẢI BÀI TẬP THỰC HÀNH PHÂN TÍCH HOÀN LƯU GIÓ MÙA Ở CHÂU Á

I. TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI

Câu 1. Dựa vào bình 4.1 và 4.2 dể triển khai xong bảng theo mẫu sau :

Mùa

Khu vực Hướng gió chính Từ áp cao … đến áp thấp …
Đông Đông Á
Đông Nam A
Nam Á
Hạ Đông Á
Đông Nam A
Nam Á

Trả lời:

Mùa Khu vực Hướng gió chính Từ áp cao … đến áp thấp …
Đông Đông Á Tây bắc Từ cao áp Xibia đến áp thấp Alêút
Khu vực Đông Nam Á Bắc hoặc đông bắc Từ cao áp Xibia đến áp thấp Xích đạo – Ôxtrâylia
Nam Á Đông bắc Từ cao áp Xibia đến áp thấp Xích đạo
Hạ

 Đông Á

Đông nam Áp cao Haoai đến áp thấp Iran
Khu vực Đông Nam Á Tây nam và nam Áp cao Ỏxtrâylia đến áp thấp Iran
Nam Á Tây nam Áp cao Nam Ấn Độ Dương đến áp thấp Iran

Câu 2. Tại sao vào mùa đông ở châu Á, gió lại thổi từ lục địa ra biển, vào mùa hạ gió lại thổi từ biển vào lục địa?

Trả lời:

Do năng lực hấp thụ nhiệt và toả nhiệt không giống nhau giữa lục địa và đại dương, sự nóng và hoá lạnh biến hóa theo mùa .
Vào mùa đông, lục địa châu Á nhận được lượng nhiệt mặt trời ít hơn, nhiệt độ hạ thấp khu vực áp cao Xibia, nhưng ở bán cầu Nam do ngả nhiều về phía mặt trời nên nhận được lượng nhiệt mặt trời nhiều hơn, hình thành áp thấp Xích đạo – Oxtrâylia và ở Thái Bình Dương có áp thâp Alêút. Vì vậy gió từ áp cao chịu lực hút của áp thấp nên có gió từ lục địa thổi ra biển .
Đến mùa hạ, Bắc bán cầu ngả nhiều về phía mặt trời, nên lục địa Á – Âu lại nhận được nhiều nhiệt thế cho nên lại hình thành những khu vực áp thấp, hút gió từ những khu vực áp cao nên gió thổi từ biển vào đất liền ..

II. THÔNG TIN BỔ SUNG

HOÀN LƯU KHÍ QUYỂN VÀ SỰ THAY Đổi THỜI TIẾT THEO MÙA Ở CHÂU Á

Mùa đông

Không khí vùng TT và nhất là vùng đông bắc Xibia bị hoá lạnh mạnh, nhiệt độ trung bình tháng 1 xuống tới – 40 đến – 50 °C. Do sự hoá lạnh đó, trên lục địa hình thành một áp cao, được gọi là áp cao Xibia có trị số khí áp trung bình nhiều năm ở vùng TT đạt tới 1040 mb. Vào giữa mùa đông, áp cao Xibia bao trùm gần như hàng loạt châu Á. Cũng trong thời hạn này, ở Tây Bắc Âu có áp thấp Aixơlen tăng trưởng và lê dài tới những biển phía bắc châu Á, vì vậy phía tây-bắc và bắc lục địa có gió Tây Nam thổi từ trong nước về phía bắc gây ra thời tiết khô và rất lạnh .
Ở phía đông áp thấp Alêút tăng trưởng mạnh, bao trùm gần hàng loạt bắc Thái Bình Dương làm cho Đông Á về mùa này cũng có gió từ lục địa thối ra biển theo hướng tây-bắc đông nam. Đấy là gió mùa mùa đông khô và rất lạnh .
Ở phía nam lục địa, khí áp giảm dần từ bắc xuống nam và sau đó chuyển sang đới áp thấp xích đạo. Tuy nhiên, trên những sơn nguyên Ácmêni, Tây Tạng và Nam Trung Quốc vẫn sống sót những áp cao địa phương, còn trên Thái Bình Dương có áp cao Haoai thường tác động ảnh hưởng đến vùng đông nam Trung Quốc và bán đảo Trung Ân .
Sự tương phản khí áp như vậy đã làm cho những bán đảo Trung Ấn, Ấn Độ và Arabi về mùa này có gió mùa Đông Bắc, mà thực ra là gió Mậu dịch với thời tiết khô và tương đối nóng .
Như vậy, về mùa đông, trên hàng loạt lục địa đều có gió từ lục địa thổi ra biển. Thời tiết khắp nơi khô lạnh. Nhiệt độ giảm dần từ nam lên bắc và phần đông lãnh thố có nhiệt độ dưới 0 °C, chỉ có phần Nam Trung Quốc, những bán đảo Trung Ân, Ân Độ, Arabi và Tiểu A có nhiệt độ trên 0 ° c. Các vùng trong nước và nhất là đông Xibia là nơi có nhiệt độ trung bình thấp nhất, từ – 30 °C trở xuống .

Mùa hạ

Không khí trên lục địa nóng dần lên, áp cao Xibia suy yếu rồi biến mất, còn ở phía nam, trên sơn nguyên Iran hình thành một áp thấp, được gọi là áp thấp Iran hay áp thấp Nam Á. Áp thấp Iran có trị số áp trung bình nhiều năm ở vùng TT là 994 mb. Vào giữa mùa hạ áp thấp Nam A cùng áp thấp Bắc Phi và Xích đạo phối hợp với nhau tạo thành một đai áp thấp bao trùm phần đông châu Á và gần hàng loạt châu Phi .
Do ảnh hưởng tác động của đai áp thấp này, về mùa hạ ở Bắc và Trung Á có gió Bắc và Đông Bắc thổi từ bắc xuống. Vi không khí chuyển từ vĩ độ cao xuống vĩ độ thấp, nhiệt độ giảm dần nên thời tiết ở vùng này khô khan, không có mưa .
Khu vực Đông Á, lúc này áp thâ’p Alêút cũng biến mất và thay vào đó là áp cao Haoai cũng bao trùm gần hàng loạt Bắc Thái Bình Dương và gây ra tương phản khí áp giữa lục địa và biển, làm cho hàng loạt khu vực có gió Đông Nam từ biển thổi vào lục địa. Đây là gió mùa mùa hạ mang lại thời tiết nóng, khí ẩm và có mưa nhiều .
Ở bán cầu Nam vào thời kì này sống sót một đai áp cao liên tục từ lục địa ức đến lục địa Phi tương phản với đai áp thấp Nam Á, cho nên vì thế gió Mậu dịch đông nam ở bán cầu Nam mùa này vượt qua Xích đạo, đổi hướng và trở thành gió mùa Tây Nam thổi vào vùng Nam Á và Đông Nam A. Gió mùa Tây Nam mang theo khôi khí xích đạo nóng ẩm và gây mưa lớn, nhất là trên những sườn đón gió. Gió mùa Tây Nam đẩy đường quy tụ nhiệt đới gió mùa ( FIT ) lên những vĩ độ cao, tới chân núi Himalaya ở Nam Á và Tần Lĩnh ở Đông Á. Riêng vùng Tây Nam Á do ảnh hưởng tác động của áp cao Axo ở. phía tây nên gió Tây Bắc, mà thực ra là gió Mậu dịch với thời tiết khô và rất nóng .

Như vậy, về mùa hạ trên toàn bộ lục địa có gió từ biển hoặc các lục địa khác thối tới, nhưng chỉ có các vùng Đông Á, Đông Nam Á và Nam Á có mưa nhiều. Lục địa được sưởi nóng nên khắp nơi có nhiệt độ trên 0°C. Đường đẳng nhiệt 0°C vào tháng 7 nằm rất xa về phía bắc lục địa, đi qua khoảng 75-80°B. Các vùng Trung Á và Tây Nam Á là những nơi nóng nhất, có nhiệt độ trung bình tới 30-35°C.