Trang phục truyền thống của người Mường

So với một số dân tộc khác, trang phục của người Mường không có màu sắc rực rỡ mà đơn giản hơn nhiều, song cũng có những nét rất đặc trưng. Nam giới thường mặc áo ngắn hoặc áo dài, màu chàm, cài khuy, quần dài, rộng, thắt lưng quấn quanh cạp, đầu búi, quấn khăn dài, đầu khăn giắt sang hai bên, sau này cũng có dùng khăn xếp quấn như của người Kinh dưới xuôi.

Trang phục của phụ nữ thường là áo màu trắng hay màu sáng ngắn chấm đến eo để chỗ cho chiếc cạp váy chiếm vị trí quan trọng trong trang phục. Váy của phụ nữ Mường thường dùng vải thâm hay nhuộm chàm đen hình ống. Nổi bật nhất của chiếc váy là cái cạp váy đã trở thành một mẫu sản phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ rực rỡ nhất của người Mường. Trang phục của một phụ nữ Mường gồm có :
– Cái mũ : thực ra là cái khăn đội đầu màu trắng
– Cái yếm : giống hệt như yếm của người Kinh tuy có phần ngắn hơn, màu trắng .
– Cái áo : tựa như như áo cánh của phụ nữ Kinh, tuy ngắn hơn nhiều, cũng xẻ giữa nhưng không cúc, không khuy, màu trắng .
– Cái váy : “ ống ” vải đen bó thân thể người mặc từ nách xuống gần mắt cá chân. Phần cạp váy đè lên nửa dưới yếm và góp thêm phần che ngực thêm kín .
– Cái tênh : là chiếc khăn dài thường nhuộm lục, thít quanh váy, ngang tầm hông .
– Cái áo chùng : tựa như như áo dài của phụ nữ Thái, xẻ giữa nhưng không cúc, không khuy, màu trắng, có khi màu đen .
– Cái khăn thắt áo : là chiếc khăn sồi không nhuộm thắt quanh áo chùng ngang tầm hông để khép hai tà áo lại, hai múi khăn buông ngắn đăng đối hai bên .
Chính cái cạp váy trong trang phục của phụ nữ Mường đã tạo ra nét đặc trưng riêng của người Mường về sắc thái thẩm mỹ và nghệ thuật trong trang phục. Trang trí của hoa văn nghệ thuật trên cạp váy tạo ra sự tương phản với màu đen và màu trắng trên áo, váy của người phụ nữ Mường, làm trang phục của họ nổi lên trước quang cảnh của núi rừng. Sự nổi trội ấy lại không chói lọi, tỏa nắng rực rỡ như màu đỏ của người Dao, người Cao Lan mà lại rất là nhã nhặn, nền nã, kín kẽ. Giữa hai thái cực của màu trắng và màu đen trong cái bát ngát của màu xanh núi rừng thì hoa văn cạp váy như những đốm sáng, như “ những chấm phá tôn được cả đen lẫn trắng uốn lại cái nhạt nhẽo vô tình hay cố ý của nền áo – váy. Tác dụng mà cạp váy phát huy cũng kín kẽ không kém toàn cảnh trên đó nó phát huy công dụng, dù kín kẽ theo một nghĩa khác. Đây không phải là hiệu quả hoạt động của riêng bản thân sắc tố … ”
Cạp váy hoàn toàn có thể tách thành bộ phận riêng, nên những khi không thiết yếu hoặc chưa dùng đến, nó hoàn toàn có thể được cất riêng. Vì thế, một cạp váy hoàn toàn có thể sử dụng cho nhiều váy, thậm chí còn cho nhiều người ở những thế hệ khác nhau. So với hàng loạt váy thì cạp váy chiếm tỷ suất khoảng chừng 30 %, lại được thắt từ sát nách xuống đến hông, do đó nó vừa có ý nghĩa trang trí vừa có ý nghĩa bịt kín thân thể ở mức độ thiết yếu .
Điểm điển hình nổi bật nhất của cạp váy Mường là những họa tiết trang trí hoa văn trên mặt phẳng của nó. Với một diện tích quy hoạnh không lớn, cạp váy tiềm ẩn một số lượng hoa văn khá phong phú và đa dạng về cả hình thức và kiểu loại. Cạp váy được chia làm ba phần gọi là : rang trên, rang dưới và cao. Thứ tự ba mảng này được tính từ miệng váy trở xuống, tức là phần trên cùng được gọi là rang trên. Hoa văn của mỗi phần là cái để phân biệt chúng với nhau, trong đó hoa văn của rang trên và hoa văn cao thuần túy là hoa văn hình học, riêng phần cao đôi khi không có hoa văn, còn phần rang trên thì luôn là hoa văn hình học. Phần rang dưới đa phần là hoa văn động vật hoang dã với rất nhiều mô típ khác nhau. Các nhà nghiên cứu đã thống kê có 37 mô típ hoa văn cạp váy, trong đó có 25 mô típ hoa văn động vật hoang dã. Bởi là một mẫu sản phẩm rực rỡ của trang phục phụ nữ nên người Mường dồn hàng loạt tâm lý và năng lực của mình vào đây. Đây cũng chính là chỗ để những cô gái Mường trổ tài của mình trước hội đồng, bộc lộ ở kỹ thuật dệt hoa văn cạp váy. Kỹ thuật đó được mở màn từ khung cửi đặc biệt quan trọng dùng để dệt cạp váy với nhiều “ co ” ( go ), nhiều mẫu hoa văn hơn những khung cửi khác. Cách dệt cũng phức tạp hơn và yên cầu người dệt cũng phải khôn khéo hơn. Kỹ thuật đó còn được bộc lộ ở việc nhuộm sợi của người phụ nữ Mường để tạo ra những màu sắc đẹp, bền cho hoa văn trên cạp váy của mình. Tuy mảng màu truyền thống lịch sử của người Mường cũng chỉ là những màu khá đơn thuần như : trắng, đen, đỏ, vàng và xanh, tuy nhiên việc tìm ra những vật liệu nhuộm, kỹ thuật nhuộm cũng yên cầu một năng lực nhất định của người thợ mới hoàn toàn có thể làm ra được những màu vừa lòng .

Tài năng của người dệt còn thể hiện ở việc bố cục các mô típ hoa văn ở từng rang sao cho hợp lý, việc sắp xếp vị trí của từng loại hình động vật, hình trang trí ở rang dưới như thế nào cho đẹp mắt, cái nọ hỗ trợ làm nổi bật cái kia mà không phá vỡ bố cục chung… Tất cả những cái đó đòi hỏi đầu óc thẩm mỹ tinh tế và điêu luyện của người thợ dệt, để tạo ra được một sản phẩm có giá trị.

Cạp váy Mường trong bộ trang phục của người phụ nữ Mường vừa giản dị và đơn giản, kín kẽ, không phô trương mà lại nền nã, mê hoặc và không kém phần rực rỡ. Một điều đặc biệt quan trọng là rất nhiều hoa văn trên cạp váy Mường cũng là những mô típ hoa văn phổ cập trên trống đồng Đông Sơn. Điều này cho thấy những hoa văn cạp váy Mường có giá trị cả về mặt thẩm mỹ và nghệ thuật lẫn lịch sử dân tộc, tương quan đến một thời kỳ tỏa nắng rực rỡ của văn minh Nước Ta .
Trong trang phục của người phụ nữ Mường, ngoài những nét rực rỡ của hoa văn cạp váy thì chiếc khăn trắng quấn trên đầu người phụ nữ tuy rất đơn thuần nhưng cũng mang một ý nghĩa thâm thúy. Ngoài ý nghĩa thực dụng là để che khung hình trước nhiệt độ, thời tiết và những nguy hiểm ở núi rừng, khăn quấ đầu còn có một ý nghĩa xã hội rất sâu xa gắn với truyền thuyết thần thoại đầy lãng mạn về một mối tình giữa một chàng trai đất Mường nghèo tên là Khỏe với cô gái nhà lang xinh đẹp là Út Dô. Do độc lạ về thân thế, đôi trai tài gái sắc không lấy được nhau đã dẫn đến một mối tình vô vọng. Nàng Út Dô đi theo tiếng gọi của tình yêu đã chết và biến thành những bông hoa clăng mọc đầy ven suối. Để tưởng niệm mối tình ấy mà con gái Mường từ già đến trẻ đều lấy một mảnh vải nguyên gốc từ sợi bông đội lên đầu để nhớ thương họ, đồng thời màu trắng của khăn cũng như màu trắng của những bông clăng là hình tượng cho sự chung thủy, trong trắng của người con gái Mường .

Trang phục truyền thống cuội nguồn của dân tộc Mường
Những cô gái Mường duyên dáng trong trang phục truyền thống lịch sử Người Mường có những đặc trưng riêng rất là điển hình nổi bật về tạo hình và phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ trên trang phục dân tộc. Chính điều đó đã tạo nên cho phụ nữ Mường nét duyên dáng, niềm tự hào khi khoác trên mình trang phục truyền thống lịch sử .
Ngày nay, xã hội tăng trưởng kéo theo là sự gia nhập của nhiều khuynh hướng thời trang mới nhưng không ít phụ nữ Mường vẫn luôn mặc những chiếc váy đen dài, áo pắn truyền thống cuội nguồn như sự nâng niu, bảo tồn gìn giữ trang phục của dân tộc mình .
Trang phục Mường rất là tinh xảo và có những nét riêng điển hình nổi bật không hề pha lẫn với những dân tộc khác thường mặc áo cánh phủ kín mông, xẻ ngực, cổ tròn, cúc sừng vai, hai túi dưới hoặc thêm túi trên ngực trái. Quần lá ống rộng dùng khăn thắt giữa bụng còn gọi là khăn quần. Trên đầu quấn khăn trắng. Xa xưa, đàn ông Mường thường để tóc dài và búi ngăn nắp phía sau. Còn trang phục nữ, người Mường thường là áo pắn ( áo ngắn ). Đây là loại áo cánh ngắn, xẻ ngực, thân ngắn hơn áo cánh của người Kinh, ống tay dài. Trước kia, áo pắn chỉ có hai màu nâu và trắng nhưng nay, phong phú và đa dạng hơn với đủ mọi sắc tố. Váy của người Mường là váy đen dài, đầu váy được trang trí bằng những hoa văn thổ cẩm điển hình nổi bật, do người con gái Mường tự dệt nên. Do đó, cạp váy ôm sát ngực không chỉ là điểm nhấn tạo nên nét duyên dáng cho người phụ nữ Mường mà biểu lộ sự khôn khéo của người mặc váy. Đầu váy cùng với áo báng nổi lên giữa hai vạt áo pắn là phong thái trang trí đặc trưng, riêng không liên quan gì đến nhau của người Mường Hòa Bình mà những dân tộc khác ít có được .
Trong những dịp lễ, tết, ta thường thấy nam, nữ Mường mặc trang phục truyền thống lịch sử đánh lên những bản chiêng đầy ý nghĩa, tiêu biểu vượt trội là những P. bùa. Bà Hồ Tư ( P.Chăm Mát, TP Hòa Bình ) tham gia phường bùa đã được hơn 10 năm cho biết : “ P. bùa là nét văn hóa truyền thống đặc trưng của người Mường. Đầu năm, chúng tôi thường đem chiêng đi khắp những nhà trong bản, đánh lên những bản chiêng chúc phúc, cầu cho gia chủ một năm mùa màng bội thu và nhiều suôn sẻ. Điều không hề tách rời so với mỗi P. bùa là trang phục dân tộc truyền thống cuội nguồn. Không chỉ biểu lộ nét đẹp của người Mường, khi khoác trên người những bộ quần áo đặc trưng cho dân tộc mình chúng tôi không khỏi tự hào bởi đó là văn hóa truyền thống. ”
Trang phục Mường cùng với những truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc của nó đã bước qua cả số lượng giới hạn những buổi liên hoan, màn biểu diễn … dần trở thành trang phục thường ngày của người Mường xưa và nay. Đi bất kể đâu trên mảnh đất Hòa Bình ta cũng thuận tiện phát hiện những “ mế ” Mường trong những bộ quần áo truyền thống cuội nguồn. Khi ở nhà, tiếp khách hay thậm chí còn là lúc xuống đồng, phụ nữ Mường vẫn duyên dáng trong những chiếc váy đen, áo pắn. Trong chuyến công tác làm việc Kim Bôi khi đi qua Vĩnh Đồng, chúng tôi thấy mế Bạch Thị Tình mặc trang phục Mường đang xới đất trồng rau. Màu xanh của lá và màu xanh áo pắn như hòa làm một, tạo nên nét thanh tân cho đất trời lúc vào xuân. Thấy chúng tôi tò mò, mế cười xuề xòa : “ Mế quen rồi đấy, cảm xúc mặc váy Mường cũng tự do như những chị mặc đồ tây thôi. Mế là người Mường ta mà, phải mặc trang phục dân tộc mình làm ra chứ ! ” Câu nói mộc mạc chân tình của mế làm chúng tôi vương vấn mãi. Với mỗi người Mường xưa và nay, ta thuận tiện phát hiện ở họ niềm tự hào với những loại sản phẩm của dân tộc. Tình yêu quê nhà, quốc gia mình có lẽ rằng cũng bắt nguồn từ những điều đơn giản và giản dị như thế. Thiết nghĩ, đây là nét văn hóa truyền thống đẹp của người dân tộc Mường bộc lộ lòng tự tôn dân tộc, rất cần được phát huy để những giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn ngay trong hoạt động và sinh hoạt thường ngày của đời sống .
Đất trời vào xuân, những cô gái Mường khoác trên mình chiếc áo pắn đủ màu tỏa nắng rực rỡ đi trảy hội. Họ như những bông hoa đang khoe sắc giữa đại ngàn Tây Bắc quê nhà .

Bí quyết làm đẹp của người Nhật

Trang phục cưới của người Dao
Phong tục cưới truyền thống của người Việt
( ST ) .

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Trang Phục