Thiền trong cuộc sống hàng ngày

ngoi thien 21ngoi thien 21 Vấn đề này tôi đã hơn một lần viết về, đơn cử nhất là trong entry “Chánh niệm: nghệ thuật sống tỉnh thức”, nhiều lần

trao đổi

với những người bạn sát cánh trên con đường thực tập và luôn luôn nhắc mình trong mọi lúc mọi nơi. Tuy nhiên, nhiều lúc vẫn có người thắc  mắc rằng, cả núi công việc cần xử lý mỗi ngày, stress rồi, làm sao mà thiền?  Mới đây, một người hỏi tôi, làm thế nào để có thể hành thiền trong cuộc sống hằng ngày khi bắt tay vào việc là ta bị công việc cuốn đi và không còn làm chủ mình được nữa.

này tôi đã hơnviết về, nhất là trong entry “ Chánh niệm : thẩm mỹ và nghệ thuật sống tỉnh thức ”, nhiều lầnvới những người bạntrênvà luôn luôn nhắc mình trong mọi lúcngười vướng mắc rằng, cả núi việc làm cầnmỗi ngày, rồi, làm thế nào mà thiền ?, một người hỏi tôi, làm thế nào để hoàn toàn có thể hành thiền trong cuộc sốngkhi bắt tay vào việc là ta bị việc làm cuốn đi và không còn làm chủ mình được nữa .

Khi nói “thiền trong cuộc sống hằng ngày”, ta nên hiểu thiền ở đây là sự duy trì chánh niệm, tỉnh giác nơi thân và tâm trong các hoạt động giải trí đời thường của mình chứ không chỉ chánh niệm trên đề mục ta chọn, như hơi thở chẳng hạn, trong các thời thực hành thiền tập (tôi tạm gọi những thời khóa thực hành thực tế ‘chính quy’ này là thiền-trên-bồ-đoàn). Tất nhiên, thiền trong cuộc sống đời thường không thể thực hành thực tế dễ dàng bằng ý niệm, hiểu biết, tư duy và suy luận về chánh niệm mà là kết quả của một quá trình phối hợp nhuần nhuyễn giữa hiểu biết và thực hành thực tế liên tục về kỹ năng sống trong chánh niệm.

Với những người thực hành thực tế thiền, ai cũng biết bố trí thời hạn để có thời khóa thực hành thực tế vào một thời điểm cố định thuận tiện nào đó tùy vào lịch trình hoạt động và sinh hoạt của mỗi người, tại một nơi yên tĩnh cố định, chú tâm trên một đề mục nhất định và ổn định, thực hành thực tế liên tục mỗi ngày. Thiền-trên-bồ-đoàn là một việc làm trở thành một phần trong cuộc sống của người tu thiền. Thế nhưng, với người sống cuộc sống mái ấm gia đình với nhiều bổn phận nghĩa vụ và trách nhiệm cần chu toàn, không ai có thể dành hầu hết thời gian mình có trong ngày cho hoạt động giải trí này. Thông thường, ta chỉ có thể dành khoảng 30 phút đến 1 tiếng để thực hành thực tế thiền mỗi ngày theo cách này. Thời gian còn lại trong ngày thì sao?

Sẽ mãi là “thực hành thiền” mà không bao giờ có thể “sống thiền” nếu tất cả chúng ta khu biệt, chia ngăn, tạo ranh giới rạch ròi giữa thời hạn thực hành thực tế thiền và thời hạn còn lại trong ngày, khi tâm an tịnh trong khi ngồi thiền mất đi nhanh chóng, thay vào đó  là sự hỗn độn, stress, nặng nề của tâm thức khi đối mặt với khối công việc cần phải xử lý hằng ngày. Thực hành thiền như vậy là chưa có kết quả, dù rằng trong thời hạn thực hành thực tế, bạn có thể có chánh niệm và an tịnh. Điều quan trọng là lưu dẫn nguồn năng lượng an tịnh, kỹ năng chú tâm trong hiện tại mà tất cả chúng ta có được trong lúc thiền-trên-bồ-đoàn vào tất cả các hoạt động giải trí, hành vi, cử chỉ và sự hành hoạt của tâm trong mọi lúc, mọi nơi suốt 24 tiếng đồng hồ mỗi ngày. 

Hãy để dấu ấn an tịnh và tỉnh thức  nâng cao chất lượng cuộc sống tình cảm, niềm tin và tâm linh của mình trong

thời gian

không-thực-hành-thiền thì thiền-trên-bồ-đoàn mới có thể phát huy tính năng của nó được. Khi ăn, tất cả chúng ta đưa thức ăn vào không chỉ để đầy dạ dày, mà mục tiêu là biến thức ăn này thành  nguồn năng lượng lưu dẫn đến từng tế bào khắp cơ thể để nuôi chúng. 

Công việc hằng ngày thì đa dạng, như làm việc, đi mua sắm, đi chơi với người thân, đi họp hội, lái xe, làm việc nhà, nấu ăn, rửa chén bát, giặt đồ… có khi đến cuối ngày ta không thể nhớ hết và đếm xuể những công việc ta đã làm trong ngày. Nếu chỉ xem thiền-trên-bồ-đoàn mới là thực hành thực tế thiền, thì những hoạt động và sinh hoạt đời thường này bị xem là những trở ngại cho quá trình thực hành thực tế thiền này. Người có ý niệm này cho rằng, để có thể thực hành thực tế sự chú tâm tốt, ta phải bớt đi những công việc thường ngày này càng nhiều càng tốt, vì chính chúng làm cho tất cả chúng ta loạn tâm và gây trì trệ trên con đường thực hành thực tế. Liệu khi không tham gia những loại công việc này, tâm ta có thể bình lặng và sáng suốt hơn không, hay lại loạn động hơn? Thực tế thì không hẳn như vậy. 

Khi thiền-trên-bồ-đoàn, ta làm việc với hơi thở, ta có thể an tịnh với sự trú tâm vào đề mục này và nhờ vậy, khả năng chánh niệm của tất cả chúng ta phát triển. Tại sao ta không có cách nhìn tựa như như vậy đối với các công việc thường ngày? Nếu xem mỗi công việc hằng ngày là một cơ hội để thực hành thực tế sự chú tâm và trụ tâm, thì nhiều công việc tạo nên nguồn đề mục đa dạng chủng loại, đa dạng cho tất cả chúng ta thực hành thực tế  mới phải, cần gì phải giảm đi những công việc này mới có thể chú tâm? Điều quan trọng là làm lắng đọng tâm thức, là kỹ năng chú tâm và khả năng duy trì sự chú tâm một cách tiếp tục, chứ không phải hơi thở hay bất cứ công việc nào khác ta làm. Tất cả đều là phương tiện đi lại để thông qua đó, ta làm việc với cái tâm, an tịnh tâm để tâm có khả năng phát ra ánh sáng trí tuệ. Để những hoạt động giải trí thường ngày của mình đượm chất thiền khi ta tâm lý, nói và hành động trong an tịnh và chánh niệm, ta phải kiên trì duy trì sự thực hành thực tế xuyên suốt thời hạn.

Với cách này, ta không chỉ sử dụng hơi thở để thực hành thực tế, mà bất cứ hoạt động giải trí nào của mình cũng có thể thành đề mục thiền quán, một khi tất cả chúng ta biết chú tâm và trụ tâm trên hoạt động giải trí ấy. Với cách thực hành thực tế này, sự thực hành thực tế thiền của tất cả chúng ta rất phong phú và đa dạng, không nhàm chán và luôn sinh động. Một khi sống và thực hành thực tế tiếp tục như vậy, tu như chơi, làm như ở  không, ta thấy cuộc sống nhẹ nhàng, tâm hồn thơ thới mà không hề bị áp lực đè nén rằng, “ngày nay, tôi bận quá mà không thực hành thực tế thiền được” khi thấy mình không thể thiền-trên-bồ-đoàn. Sống với tâm an tịnh và chánh niệm, đưa tất cả mọi hoạt động giải trí của thân, miệng, ý vào vùng ý thức, tất cả chúng ta thấy cuộc sống này thật nhiệm màu và đời sống của tất cả chúng ta thật nhiều ý nghĩa. Chỉ những ai đang thực hành thực tế và có được chút ít quyền lợi từ sự

thực hành

chánh niệm trong cuộc sống hằng ngày mới cảm nhận được điều này vậy.