Cách tính GDP của Việt Nam theo đúng thông lệ quốc tế

Cách tính GDP của Việt Nam theo đúng thông lệ quốc tếTrước 1 số ít quan điểm hoài nghi về vận tốc tăng trưởng GDP, quy mô của GDP do Tổng cục Thống kê ( TCTK ) công bố, vì cho rằng, cách tính GDP của Việt Nam lỗi thời, ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng TCTK khẳng định chắc chắn : “ Tính GDP của Việt Nam theo đúng thông lệ quốc tế ” .

Thưa ông, hiện nay Việt Nam sử dụng phương pháp tính GDP nào? Vì sao lại chọn phương pháp đó, mà không chọn phương pháp khác?

Hệ thống Tài khoản quốc gia của Thống kê Liên hợp quốc đưa ra 3 phương pháp tính GDP, bao gồm: phương pháp sản xuất, phương pháp sử dụng và phương pháp thu nhập. TCTK tính toán và công bố GDP theo phương pháp sản xuất và phương pháp sử dụng theo quý và năm. GDP theo phương pháp thu nhập được tính toán và công bố 5 năm một lần khi tiến hành thu thập thông tin để lập bảng cân đối liên ngành cho toàn bộ nền kinh tế. 

.
TS Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng TCTK, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Việc vận dụng phương pháp nào trong biên soạn GDP phụ thuộc vào vào tính sẵn có của thông tin, năng lực tiếp cận thông tin, nguồn lực phân chia cho quy trình tích lũy, tổng hợp và giải quyết và xử lý thông tin. Để biên soạn GDP theo phương pháp thu nhập, yên cầu khối lượng thông tin lớn và cụ thể từ tìm hiểu doanh nghiệp nâng cao, tương quan đến nhiều nghành nghề dịch vụ và nhiều nguồn khác nhau mà nguồn thông tin hiện tại không hề phân phối để vận dụng phương pháp này theo quý và năm, nên thống kê giám sát GDP theo phương pháp thu nhập được thực thi 5 năm / lần. Còn thống kê giám sát GDP hàng quý, hàng năm, thì sử dụng phương pháp sản xuất do nguồn thông tin tích lũy từ sản xuất thường đúng mực, rất đầy đủ hơn so với nguồn thông tin về cầu ship hàng cho biên soạn GDP theo phương pháp sử dụng .

Nếu tính GDP hàng quý, hàng năm theo phương pháp sử dụng, quy mô nền kinh tế có thay đổi không và thay đổi thế nào, thưa ông?

Về mặt triết lý, vận dụng 3 phương pháp tính GDP luôn cho một hiệu quả thống nhất. Tuy nhiên, trong trong thực tiễn, do tiếp cận dưới những góc nhìn khác nhau từ sản xuất, sử dụng và phân phối, nên những nguồn thông tin dùng để thống kê giám sát GDP của 3 phương pháp cũng khác nhau. Do đó, hiệu quả thống kê giám sát GDP có chênh lệch .
Do tính sẵn có của nguồn số liệu nên phương pháp sản xuất thường được sử dụng tiên phong và chính thức, số liệu GDP theo phương pháp sản xuất là số liệu chính thức và được dùng để kiểm soát và điều chỉnh số liệu GDP tính theo phương pháp sử dụng. Chênh lệch giữa GDP theo phương pháp sử dụng với phương pháp sản xuất được Cơ quan Thống kê của Liên hợp quốc lao lý là sai số không quá 6 %. Sai số thống kê giám sát GDP giữa phương pháp sản xuất và phương pháp sử dụng của Việt Nam luôn nằm trong số lượng giới hạn được cho phép .

Có ý kiến cho rằng, cách tính GDP của Việt Nam đã lạc hậu, tính không đủ, còn bỏ sót (chưa tính hết tiêu dùng cá nhân về hàng hóa và dịch vụ), nên GDP thực tế có thể cao hơn. Quan điểm của ông về vấn đề này?

TCTK luôn tuân thủ trang nghiêm những khuyến nghị của Liên hợp quốc trong quy trình biên soạn GDP, tương thích với thông lệ quốc tế, bảo vệ khá vừa đủ về mặt khoanh vùng phạm vi và quy mô. Việc bỏ sót hoàn toàn có thể xảy ra do những tổ chức triển khai và cá thể không cung ứng không thiếu, đúng mực hiệu quả sản xuất, kinh doanh thương mại của họ. Kết quả biên soạn GDP của Việt Nam đã được những tổ chức triển khai quốc tế thừa nhận và sử dụng trong nhiều thập kỷ qua .

Xét về mặt phạm vi, tất cả hoạt động kinh tế đã được quan sát đều được thu thập, thống kê và tính toán vào số liệu thống kê chính thức. Chỉ tiêu Tiêu dùng cá nhân về hàng hóa và dịch vụ – một yếu tố cấu thành của phương pháp tính GDP theo phương pháp sử dụng, cũng đã được tính từ các nguồn thông tin, bao gồm tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ, điều tra chi tiêu của hộ gia đình, tiêu dùng các sản phẩm tự sản xuất tự tiêu dùng và nhà tự có để ở; do đó không bị bỏ sót.

Bên cạnh đó, tương tự như nhiều nền kinh tế tài chính khác trên quốc tế, kinh tế tài chính Việt Nam vẫn sống sót một số ít hoạt động giải trí kinh tế tài chính chưa quan sát được. Đối với những hoạt động giải trí này, chúng tôi đã nghiên cứu và điều tra và soạn thảo Đề án “ Thống kê khu vực kinh tế tài chính chưa được quan sát ở Việt Nam ”, nhằm mục đích đo lường và thống kê bổ trợ vào quy mô GDP trong thời hạn tới .

Thưa ông, cũng có ý kiến cho rằng, cách tính GDP của Việt Nam không chính xác. Cụ thể, đối với phần chi tiêu của Chính phủ cho các công trình, dự án kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội bị thất thoát, lãng phí; công trình, dự án có tổng mức đầu tư liên tục điều chỉnh tăng; công trình, dự án hoàn thành, nhưng sử dụng kém hiệu quả, không hết công suất, thậm chí không sử dụng được… tất cả đều được tính vào GDP?

“ Tiêu dùng của cơ quan chính phủ ” là một trong 4 yếu tố tham gia thống kê giám sát GDP theo phương pháp sử dụng ( tiêu dùng của cơ quan chính phủ, tiêu dùng cá thể, tích góp và xuất khẩu trừ nhập khẩu ) đã được tính rất đầy đủ. Còn chi góp vốn đầu tư của nhà nước vào những khu công trình, dự án Bất Động Sản hạ tầng kinh tế tài chính – xã hội để hình thành gia tài cố định và thắt chặt không tính trong tiêu dùng của nhà nước, mà được tính vào tích góp gia tài. TCTK địa thế căn cứ vào báo cáo giải trình kinh tế tài chính đã được truy thuế kiểm toán để thống kê giám sát hàng loạt giá trị gia tài được hình thành từ những nguồn vốn góp vốn đầu tư. Như vậy, chi cho góp vốn đầu tư và chi tiêu dùng của nhà nước đều đã được giám sát khá đầy đủ trong GDP .
Thất thoát, tiêu tốn lãng phí trong góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng thuộc khoanh vùng phạm vi quản lý tài chính. Việc gia tài sử dụng kém hiệu suất cao, không hết hiệu suất hay không hề sử dụng tương quan đến hiệu suất cao sử dụng hay năng lượng sản xuất của gia tài. Tác động của những yếu tố này đến GDP là câu truyện của chất lượng góp vốn đầu tư và chất lượng tăng trưởng .

Lợi nhuận ròng của doanh nghiệp FDI được chuyển về chính quốc và lương do doanh nghiệp trả cho người lao động nước ngoài cũng được tính vào GDP, nên GDP không phản ánh đúng bản chất, thưa ông?

GDP là giá trị sản phẩm cuối cùng được tạo ra của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định của toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh của tất cả các đơn vị thường trú trong nước. Doanh nghiệp FDI, người lao động nước ngoài làm việc ở Việt Nam trên 1 năm đều là các đơn vị thường trú, do đó, kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh và thu nhập từ sản xuất của các đối tượng này theo quy định phải được tính vào GDP.

Chỉ tiêu GDP là chỉ tiêu kinh tế tài chính vĩ mô, phản ánh tác dụng sản xuất của những đơn vị chức năng thường trú của nền kinh tế tài chính, không chăm sóc đến yếu tố chiếm hữu những tác nhân tham gia vào quy trình sản xuất. Vì vậy, tác dụng sản xuất của doanh nghiệp FDI, tiền lương của của lao động quốc tế thao tác ở Việt Nam trên 1 năm cũng được tính trong GDP .
Để phản ánh đúng thu nhập từ sản xuất được tạo ra từ những yếu tố thuộc chiếm hữu của Việt Nam tham gia vào quy trình sản xuất, theo hướng dẫn thống kê thông tin tài khoản vương quốc của Liên hợp quốc, hàng năm, TCTK đều biên soạn GNI ( thu nhập từ chiếm hữu vốn và gia tài nhận được, trừ đi thu nhập từ chiếm hữu vốn và gia tài phải trả ) và công bố trong Niên giám Thống kê .