Phương pháp biên soạn chỉ số đánh giá trình độ phát triển kinh tế – xã hội Việt Nam

I.

Một số nội dung chính phương pháp biên soạn chỉ số đánh giá trình độ phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam

Chỉ số đánh giá trình độ phát triển kinh tế – xã hội của Nước Ta là một chỉ số tổng hợp được xác lập trên cơ sở hiệu quả của 10 tiêu chuẩn thành phần : Về kinh tế gồm 4 tiêu chuẩn : ( 1 ) Thu nhập của hộ trung bình đầu người, ( 2 )

Tỷ lệ đô thị hóa ( ĐTH ), ( 3 ) Tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới ( NTM ) ; ( 4 ) Tỷ lệ lao động đang thao tác trong những ngành phi nông lâm thủy hải sản ( LĐPNN ) ; Về xã hội gồm 4 tiêu chuẩn : ( 5 ) Tỷ lệ lao động đang thao tác được giảng dạy có bằng cấp, chứng từ ( LĐĐĐT ), ( 6 ) Tuổi thọ trung bình của dân số ( TTTB ), ( 7 ) Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều ( TLHN ), ( 8 ) Hệ số bất bình đẳng trong phân phối thu nhập ( GINI ) ; Về môi trường tự nhiên gồm 2 tiêu chuẩn : ( 9 ) Tỷ lệ diện tích quy hoạnh rừng hiện có so với tổng diện tích quy hoạnh đất lâm nghiệp ( TLRHC ) ; ( 10 ) Tỷ lệ hộ dân cư được sử dụng nước hoạt động và sinh hoạt sạch và hợp vệ sinh ( NHVS ) .
 

Để biên soạn chỉ số đánh giá trình độ phát triển kinh tế – xã hội năm n nào đó ( Ký hiệu là : Sn ) cho khoanh vùng phạm vi cả nước / tỉnh / vùng phải thực thi những việc làm chính sau đây :

1. Xác định mức giá trị cần đạt ( chuẩn ) của những tiêu chuẩn thành phần để Nước Ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao

Ký hiệu : Cin là hiệu quả đạt được của tiêu chuẩn thứ i năm n ; i = 1, 2, 3, …, 10 là thứ tự những tiêu chuẩn thành phần, n là năm cần đánh giá ( n = 00 tương ứng năm 2000, n = 01 tương ứng năm 2001, …, n = 19 tương ứng năm 2019, … ) .

a. Để xác lập được Sn trước hết phải xác lập chuẩn Thu nhập của hộ trung bình đầu người của cả nước năm nghiên cứu và điều tra ( Co1) được tính theo công thức ( 1 ) dưới đây :

Trong đó:
Cn 

: Chuẩn của tiêu chuẩn 1 ( Thu nhập của hộ theo giá hiện hành năm n trung bình đầu người ) để Nước Ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao ;
Wn: Ngưỡng Thu nhập vương quốc ( GNI ) trung bình đầu người của nước phát triển, thu nhập cao năm n do Ngân hàng Thế giới công bố hằng năm ;
Hn: Tỷ giá hối đoái giữa VNĐ với USD năm n do TCTK công bố hằng năm .
Kn: Tỷ lệ Thu nhập của hộ trung bình đầu người so với GNI trung bình đầu người ( theo giá hiện hành ) của Nước Ta năm n được đo lường và thống kê, xác lập trên cơ sở nguồn số liệu do TCTK công bố .

b. Mức chuẩn của 9 tiêu chuẩn còn lại: Tham khảo trong thực tiễn những nước phát triển, vận dụng cho Nước Ta, mức giá trị chuẩn cần đạt để nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao của 9 tiêu chuẩn còn lại được yêu cầu như sau : 2 ) Tỷ lệ đô thị hóa đạt 80 %, 3 ) Tỷ lệ nông thôn mới đạt 100 %, 4 ) Tỷ lệ lao động phi nông lâm thủy hải sản đạt 90 %, 5 ) Tỷ lệ lao động đã được đào tạo và giảng dạy đạt 50,0 %, 6 ) Tuổi thọ trung bình đạt 80 tuổi, 7 ) Không còn hộ nghèo ( theo chuẩn nghèo đa chiều của nhà nước ), 8 ) Hệ số GINI đạt 0,3000, 9 ) Tỷ lệ rừng hiện có so với diện tích quy hoạnh đất lâm nghiệp đạt 100 % ( so với tỉnh không có đất lâm nghiệp qui ước đã đạt ), 10 ) Tỷ lệ hộ được sử dụng nước hoạt động và sinh hoạt sạch và hợp vệ sinh đạt 100,0 % .

Do việc đo lường và thống kê, xác lập những mức chuẩn của từng tiêu chuẩn vận dụng riêng cho từng tỉnh / vùng yên cầu phải hoàn thành xong khối lượng việc làm rất lớn và phức tạp, để đơn thuần và vẫn đánh giá, xếp hạng được trình độ phát triển KTXH, qui ước những tỉnh / vùng thống nhất vận dụng những mức chuẩn của cả nước để biên soạn chỉ số Sn của từng tỉnh / vùng .

2. Thu thập thông tin, xác lập hiệu quả đạt được của từng tiêu chuẩn thành phần đến năm cần đánh giá

Căn cứ nguồn thông tin của TCTK và của VPNTMTƯ, tiến hành xử lý, tổng hợp kết quả đạt được của 10 tiêu chí thành phần của cả nước/vùng/tỉnh đến năm đánh giá.

3. Xác định những trọng số của năm đánh giá

Vận dụng chiêu thức nghiên cứu và phân tích mức độ quan trọng của từng tiêu chuẩn để xác lập trọng số của từng năm theo nguyên tắc : Tiêu chí đến năm đánh giá có hiệu quả đạt càng thấp so với chuẩn cần đạt là tiêu chuẩn càng quan trọng. Theo đó, trọng số của từng tiêu chuẩn được xác lập như sau : Tiêu chí quan trọng nhất gán 10 điểm, …, tiêu chí ít quan trọng nhất gán 1 điểm. Sau đó tính trọng số tương ứng với từng tiêu chuẩn thành phần theo công thức ( 2 ) sau :

1. Quy định thang điểm

• Điểm tối đa của từng tiêu chuẩn thành phần đều là 100 điểm .

• Điểm tối đa của Sn là 100 điểm ( năm đạt chuẩn : Sn = S’n ) .

2. Công thức tính điểm tương ứng tác dụng đạt được của từng tiêu chuẩn thành phần :

Ký hiệu : Din ( i = 1, 2, 3, …., 10 ) : là số điểm đạt được đến năm n của tiêu chuẩn thứ i ;

Cin : là hiệu quả đạt được của tiêu chuẩn thứ i đến năm n ; Coin : là giá trị chuẩn của tiêu chuẩn thứ i năm n .
Khi đó :

• Đối với 8 tiêu chuẩn ( 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9 và 10 ) có hiệu quả tỉ lệ thuận với số điểm, được thống kê giám sát theo tỷ suất Phần Trăm ( % ) : Việc tính điểm của từng tiêu chuẩn tại năm cần đánh giá địa thế căn cứ vào hiệu quả đạt được trong thực tiễn của tiêu chuẩn tại năm đó so với giá trị cần đạt ( chuẩn ) của tiêu chuẩn. Điểm của những tiêu chuẩn này được tính theo công thức ( 3 ) sau :

Trong đó : i = 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10 .

• Đối với tiêu chuẩn 7 ( Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều ) là tiêu chuẩn có tác dụng tỉ lệ nghịch với số điểm, nghĩa là giá trị của tiêu chuẩn đạt càng cao thì số điểm tương ứng càng thấp. Số điểm Dnđược tính theo công thức ( 4 ) sau :

Đối với tiêu chuẩn 8 ( GINI ), số điểm tương ứng với hiệu quả được tính như sau :

Xác định các chỉ số thành phần Sin và chỉ số Sn:

Sncủa toàn nước / tỉnh / vùng đều được tính theo công thức ( 7 ) sau :

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Đời Sống