Những điểm mới quan trọng trong Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 | VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH BẮC GIANG

Ngày 19/6/2014, tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XIII, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 được thông qua (Luật HN&GĐ năm 2014), có hiệu lực ngày 01/01/2015. Về kết cấu, Luật có 09 chương, 133 điều quy định những vấn đề như: Kết hôn; quan hệ giữa vợ và chồng; chấm dứt hôn nhân; quan hệ giữa cha, mẹ và con; quan hệ giữa các thành viên khác của gia đình; cấp dưỡng; quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài…Dưới đây là những điểm mới cơ bản của Luật HN&GĐ năm 2014 so với Luật HN&GĐ năm 2000.

1. Việc vận dụng tập quán trong hôn nhân và gia đình : Điều 7 Luật HN&GĐ năm 2014 lao lý : “ Trong trường hợp pháp lý không pháp luật và những bên không có thỏa thuận hợp tác thì tập quán tốt đẹp biểu lộ truyền thống của mỗi dân tộc bản địa, không trái với nguyên tắc pháp luật tại Điều 2 và không vi phạm điều cấm của Luật này được vận dụng ”. Quy định này biểu lộ việc tôn trọng những tập quán tốt đẹp, đồng thời cũng làm rõ điều kiện kèm theo để tập quán được vận dụng, nhấn mạnh vấn đề việc tuân thủ những nguyên tắc cơ bản của chính sách hôn nhân và gia đình, bảo vệ tính thống nhất và nghiêm minh của pháp lý .
2. Nâng độ tuổi kết hôn : Theo lao lý của Luật HN&GĐ năm 2000 thì nam từ 20 tuổi trở lên, nữ từ 18 tuổi trở lên là đủ tuổi kết hôn. Tuy nhiên, theo Điều 8 Luật HN&GĐ năm 2014 thì nam phải từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ phải từ đủ 18 tuổi trở lên mới được kết hôn .

3. Không cấm kết hôn đồng giới: Luật HN&GĐ năm 2014 bỏ quy định “Cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính”, nhưng lại quy định “Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính” (khoản 2 Điều 8). Như vậy, những người đồng giới tính vẫn có thể kết hôn, tuy nhiên sẽ không được pháp luật bảo vệ khi có tranh chấp xảy ra. Đây là sự nhìn nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính của Nhà nước ta trong tình hình xã hội hiện nay.

4. Cho phép mang thai hộ với mục tiêu nhân đạo : Luật HN&GĐ năm 2014 đã chính thức thừa nhận và được cho phép mang thai hộ với mục tiêu nhân đạo ( đơn cử từ Điều 93 đến Điều 98 ), tuy nhiên phải được triển khai trên cơ sở tự nguyện của những bên và được lập thành văn bản. Theo đó, những cặp vợ chồng vì nguyên do nào đó không hề tự sinh con có quyền nhờ người mang thai hộ khi có đủ những điều kiện kèm theo, gồm : Giấy xác nhận của tổ chức triển khai y tế có thẩm quyền về việc người vợ không hề mang thai và sinh con ngay cả khi vận dụng kỹ thuật tương hỗ sinh sản ; vợ chồng đang không có con chung ; đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm ý. Luật cũng lao lý rõ điều kiện kèm theo của người mang thai hộ như : Người mang thai hộ phải là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc chồng, đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ 01 lần … nhằm mục đích ngăn ngừa thực trạng “ thương mại kinh doanh hóa ” việc mang thai hộ .
5. Bảo vệ phụ nữ so với hôn nhân không ĐK : Đối với hôn nhân không ĐK, mặc dầu không được pháp lý công nhận là vợ chồng nhưng Luật HN&GĐ năm 2014 đã có pháp luật nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của người phụ nữ khi có tranh chấp xảy ra. Điều 16, lao lý về xử lý quan hệ gia tài, nghĩa vụ và trách nhiệm và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn. Trong đó, đáng chú ý quan tâm là việc xử lý quan hệ gia tài phải bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của phụ nữ và con ; việc làm nội trợ và việc làm khác có tương quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập .
6. Về chính sách gia tài của vợ chồng : Nếu hai bên kết hôn lựa chọn chính sách gia tài theo thỏa thuận hợp tác thì phải lập trước khi kết hôn, bằng hình thức văn bản có công chứng hoặc xác nhận. Nội dung cơ bản của thỏa thuận hợp tác về gia tài gồm có : “ Tài sản được xác lập là gia tài chung, gia tài riêng của vợ chồng ; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của vợ chồng so với gia tài chung, gia tài riêng và thanh toán giao dịch có tương quan, gia tài để bảo vệ nhu yếu thiết yếu của gia đình ; điều kiện kèm theo, thủ tục và nguyên tắc phân loại gia tài khi chấm hết chính sách gia tài … ”. Thỏa thuận này vẫn hoàn toàn có thể được sửa đổi, bổ trợ sau khi kết hôn. Đây là lao lý mới, rõ ràng, biểu lộ sự bình đẳng giữa vợ, chồng khi kết hôn, góp thêm phần giảm thiểu sự tranh chấp gia tài sau ly hôn, tạo thuận tiện cho Tòa án khi xử lý ly hôn, nhất là trong tình hình lúc bấy giờ, những vụ án ly hôn ngày càng tăng .

7. Về đối tượng được yêu cầu giải quyết ly hôn: Điều 51 Luật HN&GĐ năm 2014 bổ sung thêm các đối tượng được yêu cầu giải quyết ly hôn. Theo đó, thay vì chỉ vợ, chồng hoặc cả hai vợ chồng mới có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn như trước đây thì từ ngày 01/01/2015, cha, mẹ, người thân thích khác cũng có thể yêu cầu giải quyết ly hôn khi một bên vợ, chồng do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do chồng, vợ gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của họ.

8. Bạo lực gia đình là địa thế căn cứ để ly hôn : Điều 56 Luật HN&GĐ năm 2014 pháp luật rõ “ đấm đá bạo lực gia đình ” là địa thế căn cứ để xử lý cho ly hôn. Đây cũng là pháp luật mới rất quan trọng nhằm mục đích cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 về quyền con người và bảo vệ quyền con người trong tiến trình hội nhập quốc tế .
9. Xét đến yếu tố lỗi trong chia gia tài khi ly hôn : Điểm d khoản 2 điều 59 Luật HN&GĐ năm 2014 có đề ra nguyên tắc chia gia tài khi ly hôn, đó là xác lập lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của vợ, chồng. Theo đó, so với những trường hợp một bên vợ, chồng không chăm sóc làm ăn, thiết kế xây dựng gia tài, kiến thiết xây dựng niềm hạnh phúc, cố ý phá tán gia tài, gây nợ nần …, có hành vi ngoại tình, vi phạm chính sách một vợ một chồng, có hành vi đấm đá bạo lực gia đình, xúc phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm của nhau … sẽ được Tòa án xem xét khi phân loại gia tài, theo hướng người nào có lỗi, lỗi nhiều hơn sẽ nhận được gia tài ít hơn. Có như vậy mới bảo vệ sự công minh so với người chuyên tâm lo làm ăn kiến thiết xây dựng gia đình, góp thêm phần phòng ngừa vi phạm pháp lý về HNGĐ .
10. Thay đổi độ tuổi hỏi quan điểm của trẻ : Khoản 2 Điều 81 Luật HN&GĐ năm 2014 pháp luật : Vợ, chồng thỏa thuận hợp tác về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ và trách nhiệm, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn so với con ; trường hợp không thỏa thuận hợp tác được thì tòa án nhân dân quyết định hành động giao con cho một bên trực tiếp nuôi địa thế căn cứ vào quyền lợi và nghĩa vụ về mọi mặt của con ; nếu con từ đủ bảy tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con ( Luật HN&GĐ năm 2000 pháp luật nếu con từ đủ chín tuổi trở lên ) .

11. Trách nhiệm gửi bản án, quyết định ly hôn cho cơ quan đăng ký hộ tịch: Trước đây, khi giải quyết ly hôn, Tòa án không gửi bản sao bản án hoặc quyết định ly hôn đã có hiệu lực cho cơ quan đã thực hiện việc đăng ký kết hôn. Nay, Điều 57 Luật HN&GĐ năm 2014 quy định rõ: Tòa án đã giải quyết ly hôn phải gửi bản án, quyết định ly hôn đã có hiệu lực pháp luật cho cơ quan đã thực hiện việc đăng ký kết hôn để ghi vào sổ hộ tịch. Đây là quy định tiến bộ, nhằm tăng cường sự quản lý, cập nhật thay đổi về hộ tịch, vừa giảm thủ tục hành chính cho người dân, phù hợp với các quy định của Luật Hộ tịch sẽ có hiệu lực từ 01/01/2016.

Việc nghiên cứu và điều tra và hiểu đúng những pháp luật của Luật HN&GĐ năm 2014 cũng sẽ góp thêm phần rất to lớn trong việc triển khai tính năng kiểm sát hoạt động giải trí tư pháp của Viện Kiểm sát nhân dân, nhất là trong hoạt động giải trí kiểm sát việc xử lý những vụ, việc hôn nhân và gia đình. / .

 Đồng Thị Toàn- Viện KSND huyện Lạng Giang.