Tìm Về Pháp Trường Cổ Mễ, Nơi Xử Tử Bảy Vị Thánh Bắc Ninh

Theo tương truyền, Pháp trường Cổ Mễ ở khu làng Cổ Mễ là một nơi để xử tử nhiều người vào thời Nhà Nguyễn. Và theo sử sách, tại khu vực làng Cổ Mễ này có 7 vị Thánh tử đạo Thành Phố Bắc Ninh bị giết vào năm 1838 và 1839. Nhưng người viết bài này đã nhiều lần tìm kiếm và cầu nguyện, với ước mong tìm biết chút ít về tung tích khu vực quan trọng này, để tri ân những tiền nhân đã dày công gìn giữ đức tin cho mình. Bởi vì những ngài đã dẫn chứng đức tin vào Chúa bằng máu đào của mình ở nơi đây. Sau nhiều lần tìm tòi, người viết xin mô phỏng và tổng hợp lại những gì mình biết dưới đây. Hy vọng những điều mô phỏng tái hiện đôi nét về khu vực pháp trường Cổ Mễ, nơi đã xảy ra hai biến cố quan trọng tương quan đến 7 chứng nhân đức tin của giáo phận khi xưa .

Vị trí và những đặc điểm:

Hiện nay người viết trong thời điểm tạm thời tìm thấy hai nguồn tài liệu nói về khu vực pháp trường Cổ Mễ này :
Tài liệu thứ nhất : theo cuốn “ Các Thánh Tử Đạo Thành Phố Bắc Ninh ” trong trang 18 có diễn đạt như sau : “ Pháp trường là một bãi rộng ở làng Cổ Mễ, dưới chân một ngọn đồi nhỏ, bên bờ sông Cầu, ở ngoài thành TP Bắc Ninh. ” [ 1 ] Địa điểm này thuộc phường Vũ Ninh, thành phố TP Bắc Ninh, tỉnh TP Bắc Ninh thời nay. Địa điểm Pháp trường này cách nơi giam giữ ( thành cổ Thành Phố Bắc Ninh ) “ khoảng chừng 2 km, hoàn toàn có thể gần khu vực lúc bấy giờ là Đền Bà Chúa Kho. ” [ 2 ]
Tài liệu thứ hai : trong cuốn “ Dòng Máu Anh Hùng ” của cha Vũ Thành cho biết thêm về khu vực xử tử cha Tự, lúc đó : “ đồi Xài Bông là nơi thường được dùng để hành quyết những tội nhân, nhưng đặc biệt quan trọng cha Tự không phải chết ở đó, họ dẫn cha về phía bên phải đồi ” [ 3 ] và họ hành quyết ngài ở đó .
Về quả đồi nhỏ ở làng Cổ Mễ. Làng Cổ Mễ hiện có một ngọn đồi rõ nhất với nhiều tên gọi khác nhau như : đồi Cổ Mễ, Núi Kho, hay hoàn toàn có thể còn được gọi là đồi Xài Bông [ 4 ] chăng ? Với dòng thời hạn gần hai thế kỷ với biết bao đổi khác, nên hoàn toàn có thể ngọn đồi này được dân chúng gọi với những tên gọi khác nhau như vậy .
Xét về vị trí nơi xử chém cha Tự, từ hai nguồn tài liệu nói trên có sự trùng hợp nhau ở khu vòng tròn đỏ vị trí số “ 3 ” trên sơ đồ : địa thế căn cứ vào tài liệu thứ nhất, vị trí pháp trường ở “ dưới chân một ngọn đồi nhỏ, bên bờ sông Cầu ”. Và địa thế căn cứ vào tài liệu thứ hai : “ họ dẫn cha cha Tự về phía bên phải đồi ”. Nhìn vào hình sơ đồ làng Cổ Mễ ta đặt giả thiết rằng : nếu lấy hướng Bắc ( N ) để hướng tới ( mặt quả đồi ), thì điểm số “ 3 ” nằm phía bên phải của đồi Cổ Mễ thời nay. Nên ta hoàn toàn có thể ước đoán khu vực pháp trường nằm ở khu vòng tròn đỏ vị trí số “ 3 ” trên hình sơ đồ làng Cổ Mễ trên .

 Lần xử thứ nhất vào ngày 05-09-1838:

Bảy vị Thánh tử đạo TP Bắc Ninh tuy bị bắt trong cùng một thời hạn từ ngày 29 tháng 6 năm 1838 đến đầu tháng 7 năm 1838, và bị giam chung với nhau ở tại thành Thành Phố Bắc Ninh ( tức thành cổ TP Bắc Ninh thời nay ). Nhưng những ngài bị xử tử hai đợt khác nhau :
Lần xử thứ nhất này có hai vị bị xử chém đầu là cha Phêrô Nguyễn Văn Tự và cụ trùm Giuse Hoàng Lương Cảnh. Bản án “ trảm quyết ” ( chém đầu ) của cha Tự và cụ trùm Cảnh do vua Minh Mệnh ra ngày 2/9/1838 :
“ Đạo trưởng Nguyễn Văn Tự và Đạo mục Hoàng Lương Cảnh phải trảm quyết tức khắc, còn những tên Hà Trọng Mậu, Bùi Văn Úy, Nguyễn Văn Đệ, Nguyễn Văn Mới và Nguyễn Văn Vinh phải giam giữ cẩn trọng và khuyên dụ bỏ đạo, nếu không nghe thì bị xử giảo. ”
Trên đường ra pháp trường Cổ Mễ lính xếp hàng đi hai bên, cha Tự và cụ trùm Cảnh đi ở giữa, tay nâng niu tượng Chuộc Tội, hai vị vừa đi vừa đọc kinh. Khi ấy giáo hữu và người ngoại hiếu kỳ nên đi xem rất đông. Người ta thấy vẻ vui mừng hoan hỉ tỏ lộ trên vẻ mặt tuấn tú của cha Tự thật là đẹp, đến nỗi một người lương kêu to lên : “ kìa xem, ông đó đẹp trai biết bao ! Sao họ nỡ tâm giết một người như vậy ? ” [ 5 ] Nhưng không có quan tòa nào vấn đáp thắc mắc của người lương dân này .
Đến nơi, họ cho hai vị quỳ xuống những tấm chiếu đã trải sẵn. Họ tháo gông cho hai vị rồi trói chặt hai tay ra đằng sau. Theo tiếng trống lệnh, lý hình thi hành việc chém đầu hai chứng nhân. Chém xong họ liền tung đầu hai vị lên cho mọi người trông thấy. Vì “ theo tục lệ thời đó, đầu tội nhân phải được tung cao 3 lần cho mọi người xem thấy. ” [ 6 ] Ngay sau khi những ngài bị chém, tức khắc nhiều người trong đạo cũng như ngoài đạo chen lấn xô nhau chạy vào để thấm máu những ngài [ 7 ] :
Đầu của cha Tự : “ Lý hình vung kiếm chém mạnh, nhưng đầu vẫn chưa rơi khỏi cổ, anh ta phải chém mạnh lần thứ hai đầu mới rơi khỏi cổ. ” [ 8 ]
Bên cha Tự : “ Lý hình vừa làm xong trách nhiệm, thì cả người lương lẫn người giáo chạy xúm đến để thấm máu và tranh dành tổng thể những gì của cha Tự. Người ta chen lấn nhau đến nỗi một số ít người ngã trên vũng máu và làm cho cả đám người thấm máu của vị tử đạo. ” [ 9 ]
Phía bên cụ trùm Cảnh : “ Một hồi chiêng vang dội, lý hình vung gươm chém và đầu cụ Cảnh rơi khỏi thân xác. Các người lương giáo xô nhau ra thấm máu và xô xé lấy những gì thuộc về cụ đến nỗi những quan cũng không hề ngăn nổi. ” [ 10 ]

Lần xử thứ hai vào ngày 19-12-1839:

Năm vị thánh bị xử giảo [ 11 ] là Phanxicô Hà Trọng Mậu, Augustinô Nguyễn Văn Mới, Đaminh Bùi Văn Úy, Stêphanô Nguyễn Văn Vinh và Tôma Nguyễn Văn Đệ. Bản án xử giảo 5 vị chứng nhân này đã có chung với bản án của cha Tự và cụ trùm Cảnh cùng ngày 2/9/1838. Suốt thời hạn hơn một năm những quan “ khuyên dụ ” 5 vị này bỏ đạo, nhưng không ai bỏ đạo, nên bản án được viết tiếp : “ Bọn gian ác theo Gia-tô tả đạo, mặc dầu đã khuyên răn sửa phạt, vẫn ngoan cố không chịu bước qua thập giá, nay chúng bị xử giảo. “ [ 12 ]
Ngày 19/12/1839 trên đường ra pháp trường, thầy Phan-xi-cô Hà Trọng Mậu đứng vị trí số 1 đồng đội. Năm chứng nhân trẻ này bị dẫn đến pháp trường Cổ Mễ trước sự tò mò của đám đông chen lấn nhau. Họ “ xì xào với nhau là những vị này bị giết oan ! ” [ 13 ]. Chắc hẳn họ đã thấy 5 vị này sống tốt, chẳng có tội tình gì. Còn “ những chứng nhân tươi cười nói với mọi người : bạn bè chúng tôi đang tiến về Thiên Đàng đây. ” Tiếp đó “ 5 vị bị trói vào 5 cái cọc đã chôn sẵn, rồi cùng một lúc lý hình xiết cổ những ngài bằng dây thừng cho đến lúc tắt thở. ” [ 14 ]

 “Khi lưỡi gươm của lý hình chém xuống, thì các vị tử đạo được rước lên đài vinh quang.”

Xin những Thánh Tử Đạo Thành Phố Bắc Ninh cầu cho chúng con ! Amen .

JB. Lâm Văn Trung

Nguồn : Gp. Thành Phố Bắc Ninh
— — — — — — — — — — — — — — — — — –
[ 1 ] Tòa giám mục Thành Phố Bắc Ninh, Các Thánh Tử Đạo Thành Phố Bắc Ninh, tr 18 .
[ 2 ] Tài liệu đang dẫn, tr 18 .
[ 3 ] Vũ Thành, Lm, Dòng Máu Anh Hùng, tr 202
[ 4 ] X. Dòng Máu Anh Hùng, tr 202
[ 5 ] Vũ Thành, lm, Dòng Máu Anh Hùng, tr 202 .
[ 6 ] Tài liệu đang dẫn .
[ 7 ] Tòa giám mục Thành Phố Bắc Ninh, Các Thánh Tử Đạo Thành Phố Bắc Ninh, 18-19
[ 8 ] Vũ Thành, lm, Dòng Máu Anh Hùng, tr 202 .
[ 9 ] Tài liệu đã dẫn, tr 202 .
[ 10 ] Tài liệu đã dẫn, tr 204 .
[ 11 ] Xử giảo : bị tròng dây vào cổ và bị lý hình kéo hai đầu dây xiết chặt cho đến chết mới thôi .
[ 12 ] Tòa Giám Mục Thành Phố Bắc Ninh, Các Thánh Tử Đạo TP Bắc Ninh, tr 34

[13] X. Tài liệu đang dẫn, tr 34.

[ 14 ] Tài liệu đang dẫn, tr 34 .