Phong tục cưới hỏi đặc sắc của đồng bào Thái

( Congannghean. vn ) -Chuyện hôn nhân của các cặp nam nữ thanh niên khi trưởng thành từ bao đời nay đã trở thành quy luật của toàn xã hội. Cũng như những đồng bào dân tộc thiểu số ở các vùng miền khác, đối với đồng bào dân tộc Thái ở miền Tây Nghệ An, việc cưới hỏi có những quy ước rất chặt chẽ, được thể hiện thông qua các nghi lễ, nghi thức, dần trở thành một nét văn hóa đặc sắc được giữ gìn cho đến ngày nay. 

Một sáng mùa đông buốt lạnh, chúng tôi theo chân ông Phan Xuân Chín, Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân xã Nghĩa Thái, huyện Tân Kỳ về gặp 1 số ít người Thái để khám phá phong tục cưới hỏi của đồng bào dân tộc nơi đây. Cũng như nhiều dân tộc bạn bè khác ở Nghệ An, từ rất lâu rồi, trai gái người Thái đến tuổi trưởng thành được dữ thế chủ động tìm một nửa yêu thương cho mình .

Người dân tộc Thái đang kể về phong tục cưới hỏi của đồng bào nơi đây cho phóng viên

Theo tục lệ cũ, nghi thức cưới hỏi của dân tộc Thái được thực thi qua nhiều bước. Đôi trẻ sau một thời hạn tìm hiểu và khám phá, mong ước đi đến hôn nhân gia đình sẽ báo cho cha mẹ hai bên cùng biết. Sau đó, hai bên triển khai nghi lễ “ Dướn dăng ” ( có nghĩa là Lễ dạm ngõ ), tức là nhà trai sang nhà gái để hỏi vợ cho con. Trong buổi dạm ngõ, sau khi mái ấm gia đình hai bên đã ưng thuận, sẽ thống nhất với nhau ngày lành, tháng tốt để tổ chức triển khai đám cưới. Một phong tục rất là đặc biệt quan trọng của đồng bào Thái đó là từ ngày dạm ngõ cho đến ngày cưới, bắt buộc tháng nào, bên nhà trai cũng phải đưa lễ gồm rượu, cơi trầu … sang thăm nhà vợ. Nghi thức này người Thái gọi là “ Pay gia mươn ” ( có nghĩa là “ Thăm tháng ” ) .

Trong hôn nhân gia đình của người Thái còn có tục Thách cưới. Trước đây, nhà gái thách cưới nhà trai 2 nén bạc và 1 con nghé, thì nay đã được thay bằng tiền mặt. Trong trường hợp nhà gái thách cưới cao hơn thì cô dâu phải sẵn sàng chuẩn bị nhiều đồ vật, nữ trang bỏ trong một cái gùi ( còn gọi là “ bế ” ). Đến ngày rước dâu, một nữ người trẻ tuổi bên nhà trai đảm nhiệm việc khiêng cái gùi này về nhà chú rể .

Điều độc lạ trong phong tục cưới hỏi của người Thái với những đồng bào dân tộc khác là trong thời hạn chờ đến ngày cưới, nhà gái phải dữ thế chủ động sắm sửa hết mọi thứ, từ dệt vải, thêu thùa, mua váy, khăn đội đầu, chăn, gối, nệm … Bên họ nhà trai có không thiếu ông bà, cha mẹ, anh chị, o chú, bác thì bên nhà gái phải chuẩn bị sẵn sàng rất đầy đủ quà cáp cho từng người như gối, nệm, quần áo … Nhà gái sắm được bao nhiêu đồ thì nhà trai phải sẵn sàng chuẩn bị người khiêng lễ gấp đôi. Chẳng hạn, nhà gái mua 4 cái nệm thì nhà trai phải chuẩn bị sẵn sàng 8 nam người trẻ tuổi đến khiêng về .

Cô gái Thái thêu thùa để chuẩn bị hành trang cho việc lấy chồng – Ảnh minh họa

Trong khoảng chừng thời hạn chờ đến ngày tổ chức triển khai hôn lễ, thì việc rất là quan trọng của họ nhà trai đó là chọn người làm ông mối. Người Thái rất coi trọng vai trò của ông mối, không riêng gì có ý nghĩa trong lễ cưới mà còn mang dấu ấn trong đời sống niềm hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ về sau. Vì vậy, yên cầu ông mối phải là người hiểu biết nhiều, có tài tổ chức triển khai và đối đáp giỏi, mái ấm gia đình niềm hạnh phúc vẹn toàn, sống mẫu mực và có uy tín trong hội đồng .

Đến buổi đón dâu, đoàn nhà trai phải vượt qua nghi lễ “ Tát nước ” mà bên nhà gái đã chuẩn bị sẵn sàng sẵn. Các người trẻ tuổi bên nhà gái đựng nước trong những xô, chậu … chờ khi nhà trai vừa bước vào cổng, nhà gái sẽ hất và khoát nước làm cho nhà trai bị ướt, nhất là tập trung chuyên sâu vào ông mối và chú rể. Lúc này, bên nhà trai phải xin bên nhà gái không tát nước nữa, còn chú rể vào nhà thay quần áo, để liên tục triển khai một nghi thức khác, đó là nghi thức Quỳ lạy. Ông mối dọn lễ gồm cơi trầu, rượu … trình làng những thành viên trong mái ấm gia đình nhà trai .

Chú rể lúc này sẽ mời rượu và quỳ lạy ông bà, cha mẹ, tổ tiên bên nhà gái. Trong lúc chú rể quỳ lạy, nhà gái giật mình xông vào xô ngã chú rể cốt để chú rể không hề quỳ lạy thành công xuất sắc. Vì vậy, để triển khai thủ tục quỳ lạy thành công xuất sắc thì bên nhà trai sẽ phải cẩn trọng sắp xếp những người trẻ tuổi to khỏe đứng bảo vệ trước cửa không cho nhà gái xô chú rể. Đây chính là một trong những nét văn hóa truyền thống cưới hỏi rất rực rỡ của dân tộc Thái không lẫn với những đồng bào dân tộc khác .

Sau khi hoàn tất nghi thức quỳ lạy, mặc dầu nhà có xa xôi tới đâu thì bên nhà trai cũng phải ở lại nhà gái tổ chức triển khai siêu thị nhà hàng qua đêm đến rạng sáng mới được phép rước dâu đi. Theo ý niệm của người Thái, thời gian này là lúc quy tụ nhiều tinh túy của đất trời, đời sống vợ chồng sẽ niềm hạnh phúc, như mong muốn, còn ban ngày thường có nhiều linh hồn quỷ dữ long dong vất vưởng sẽ theo về phá hoại niềm hạnh phúc của đôi tân lang, tân nương .

Trong thời hạn chờ đến giờ đưa dâu, ông mối làm lễ “ Phúc beeng ” ( gọi là Lễ tơ hồng ) với lễ vật gồm gà, xôi, cơi trầu, trứng gà … vào lúc nửa đêm hay rạng sáng. Ông mối sẵn sàng chuẩn bị 1 hũ rượu cần và 2 vòi uống rượu, trên vòi buộc 1 sợi dây gai, rồi cô dâu, chú rể cùng nhau uống rượu. Sau đó, chia cho cô dâu, chú rể mỗi người ăn 1 đùi gà và 50% quả trứng gà luộc với ý nghĩa đưa dâu ra khỏi nhà thuận tiện, đời sống hai vợ chồng mãi gắn bó, keo sơn .

Khi nhà trai đưa dâu về làng, trong trường hợp chưa đến giờ đẹp đã được ấn định từ trước để đưa dâu vào nhà thì đoàn rước dâu gửi cô dâu ở bên nhà hàng xóm. Chờ đến đúng giờ, mới đưa dâu vào nhà. Khi bước chân vào nhà, cô dâu và chú rể liên tục trải qua nghi lễ “ Rửa chân ”. Lúc này, ông mối ngồi sẵn ở dưới chân cầu thang, chuẩn bị sẵn sàng 1 chiếc nồi bằng đồng có 2 quai đựng nước bên trong và 1 gáo dừa. Khi cô dâu, chú rể bước một chân tiên phong lên bậc cầu thang thì ông mối lấy gáo dừa múc nước từ trong nồi đồng rửa chân cho cô dâu, chú rể. Lúc này, cô dâu, chú rể mới được bước chân vào nhà. Trước đó, nhà trai đã dọn 1 phòng riêng trong nhà cho họ nhà gái ở, mà độc lạ là căn phòng này chỉ được cho phép phụ nữ bên họ nhà gái ở mà thôi .

Tiệc cưới được khởi đầu ! Nhà trai đã chuẩn bị sẵn sàng những mâm cơm ( gọi là “ Pàn pở ” ) để tiếp đón nhà gái và khách khứa. Trong đám cưới của dân tộc Thái, bên nhà trai có trách nhiệm thực thi tổng thể những món ăn mà nhà gái nhu yếu. Thiếu món gì thì đích thân chú rể phải tự Giao hàng theo đúng nhu yếu của nhà gái. Lúc này, chú rể đưa cô dâu đi chúc rượu từng người trong mái ấm gia đình hai bên và những quan khách. Trong đám cưới, những đôi nam nữ hai bên hát khắp, hát đối đáp giao duyên. Lời ca, tiếng hát, tiếng nhạc hòa quyện vào nhau. Và từ đây, đã có biết bao nhiêu đôi trai gái phải lòng nhau và đi đến niềm hạnh phúc .

Sau khi đám cưới kết thúc, phụ nữ cả hai bên nội, ngoại có trách nhiệm vào phòng tân hôn để mắc màn, trải chiếu, nệm cho cô dâu, chú rể. Một phụ nữ khôn khéo được chọn ngồi trên giường tân hôn, ôm một chiếc gối làm động tác ru con, với ý nghĩa mong hai vợ chồng sau này con đàn cháu đống, mãi mãi được niềm hạnh phúc … Mọi việc đã xong xuôi, họ nhà gái quay trở lại, chỉ có cô dâu và một phụ dâu qua đêm ở nhà trai. Một đặc trưng riêng trong hôn nhân gia đình của người Thái là ngay trong đêm tiên phong ở nhà trai thì cô dâu chưa được ngủ cùng chú rể, mà phụ dâu ngủ cùng cô dâu. Phụ dâu sẽ ở lại nhà trai chờ cho đến khi chú rể cùng cô dâu lại mặt nhà ngoại thì phụ dâu mới được đi theo về. Trong ngày lại mặt nhà ngoại, cả chú rể và cô dâu phải trở lại nhà trai trong ngày, không được ở lại qua đêm bên nhà ngoại .

Cụ Lê Văn Cử, người dân tộc Thái ở xóm Giang, xã Nghĩa Thái kể cho chúng tôi nghe : “ Trước đây, người Thái còn có tục trộm vợ. Tục lệ này được cho phép đôi trai gái nào yêu nhau mà cha mẹ bên gái không đồng ý chấp thuận cuộc hôn nhân gia đình này, thì chàng trai hoàn toàn có thể tổ chức triển khai “ trộm ” vợ về nhà và bỏ sẵn lễ vật gồm rượu, cơi trầu … trên đầu giường nơi cô gái nằm, để khi cha mẹ nhà gái thấy sẽ biết con gái mình đã có chàng trai đến bắt đi. Ngày hôm sau, cha mẹ nhà trai sẽ dữ thế chủ động sang nhà gái báo cáo giải trình về việc con trai mình đã bắt con gái của họ và xin phép cho đôi trẻ được chọn ngày lành, tháng tốt tổ chức triển khai lễ cưới .

Tuy nhiên, tục lệ trộm vợ cho đến ngày này không còn nữa. Lễ cưới hỏi của người Thái chúng tôi lúc bấy giờ tuy đã giảm thiểu những thủ tục rườm rà, phức tạp như không còn tục thăm tháng, tát nước bẩn, tục rửa chân … cho tương thích với thời đại mới, nhưng vẫn giữ gìn truyền thống văn hóa truyền thống cưới hỏi của đồng bào Thái. Chính những nghi lễ mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống và tín ngưỡng trong việc cưới hỏi của người Thái đã có tác động ảnh hưởng thâm thúy trong đời sống vợ chồng. Họ sống rất chung thủy với nền tảng mái ấm gia đình bền chặt. Đó cũng là những nét đẹp trong đời sống văn hóa truyền thống – xã hội thời điểm ngày hôm nay mà tất cả chúng ta cần giữ gìn, phát huy và trân trọng .

.

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Cưới Hỏi