Nga-Ukraine: Hoa Kỳ có hòa hoãn với TQ để Việt Nam khỏi phải ‘đi dây’?

• Tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ
• Gửi bài cho BBC từ Orange County, Hoa Kỳ

9 tháng 3 2022Nguồn hình ảnh, Віктор Ляшко

Chụp lại hình ảnh,

Trẻ em Ukraine tránh bom Nga

Không nghi ngờ gì nữa, cuộc xâm lược mà Nga đang tiến hành ở Ukraine là sự kiện địa chính trị lớn nhất kể từ khi Chiến tranh Lạnh giữa Phương Tây và phe xã hội chủ nghĩa do Liên Xô lãnh đạo kết thúc với sự sụp đổ của siêu cường cộng sản này vào năm 1991.

Trong phạm vi bài viết này tôi sẽ xem xét tác động của nó đối với quan hệ tới đây của ba bên Mỹ – Việt – Trung vốn chứa đầy mâu thuẫn và xung đột.

Mục tiêu cuộc chiến tranh của Nga là dựng lên một chế độ thân Nga ở Ukraine, điều mà phương Tây chắc như đinh chống lại đến cùng. Điều này có nghĩa phương Tây sẽ giúp người Ukraine triển khai kháng chiến vĩnh viễn, đúng cái cách họ đã làm với Mujahideen trong gần một thập kỷ, từ 24/12/1979 đến 15/2/1989, để chống lại quân đội Liên Xô ở Afghanistan .Nếu chỉ địa thế căn cứ vào kết cục của cuộc chiến Afghanistan thì không khó suy luận rồi Nga cũng phải thua cuộc và rút khỏi Ukraine. Thế nhưng trong nhãn quan của Moscow, hai nước này khác nhau một giời một vực về tầm quan trọng so với bảo mật an ninh của bản thân Liên Xô rồi Nga .Afghanistan chỉ là yếu tố lan rộng ra tác động ảnh hưởng, cùng lắm là chủ quyền lãnh thổ, trong khi Ukraine là câu truyện sinh tử. Nghĩa là so với Putin không hề có chuyện ra về bàn tay không. Nếu không có được một cơ quan chính phủ thân Nga ở Kyiv thì tối thiểu Nga phải có một cam kết chính thức từ Nato về phi quân sự hóa và trung lập hóa Ukraine. Như vậy, đưa được đạo quân Nga trở lại bên kia biên giới Ukraine mà không phải thỏa mãn nhu cầu bất kỳ mong ước nào của ông chủ điện Kremlin, người đã công khai minh bạch rình rập đe dọa sử dụng kho vũ khí hạt nhân lớn nhất quốc tế mà ông ta đang nắm trong tay, yên cầu Phương Tây, Mỹ trước hết, một sự tập trung chuyên sâu cao độ về mọi phương diện hay ” tổng thể để thắng lợi Putin ” . Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Huy hiệu Liên Xô còn lạiNhư vậy, để hoàn toàn có thể dành ưu tiên cao nhất cho tiềm năng này Mỹ không hề không thanh tra rà soát lại kế hoạch toàn thế giới của mình, đặc biệt quan trọng tương quan đến Trung Quốc .Như mọi người đều rõ, Trung Quốc và Nga đều có tham vọng đế quốc trên cơ bản bành trướng chủ quyền lãnh thổ. Cách đây đúng một thế kỷ, vào năm 1922, Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết hay Liên Xô đã được xây dựng trên cơ sở nước Nga Bolshevik tập hợp quanh mình những thuộc quốc của Đế chế Nga. Hiểu như vậy thì cuộc chiến Afghanistan của Liên Xô là nhằm mục đích lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ của cường quốc cộng sản này về phía Nam .

Cả Nga và Trung Quốc đều bành trướng, tạo ‘vùng ảnh hưởng’

Về phần mình, năm 1951 CHND Nước Trung Hoa đã thành công xuất sắc trong việc lấn chiếm Tây Tạng, khiến nhà lãnh đạo Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 phải lưu vong sang Ấn Độ. Ngày nay, Nga muốn đưa không chỉ Ukraine và Belarus mà toàn bộ những vương quốc cựu Xô viết khác trở lại vùng tác động ảnh hưởng của mình .Cũng như vậy, Trung Quốc quyết dùng vũ lực để ” giải phóng ” Đài Loan mà nước này coi là một tỉnh ly khai cũng như để chiếm trọn Biển Đông nơi Việt Nam công bố chủ quyền lãnh thổ ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và những hòn đảo do Philippines trấn áp. Trước những tham vọng chủ quyền lãnh thổ này của Nga và Trung Quốc, Mỹ đã đề ra và tiến hành hai kế hoạch đối phó tương ứng : kết nạp vào Nato những cựu vương quốc vệ tinh của Liên Xô cũ và ” xoay trục ” quân sự chiến lược về châu Á – Thái Bình Dương mà ” lõi ” là tìm kiếm một liên minh quân sự với Việt Nam. Chiến lược sau được Tổng thống Obama tung ra vào tháng 11/2011 ( 2 ) .

Việt Nam ở đâu khi Liên minh Nga- Trung Quốc hình thành?

Có một yếu tố mà Mỹ buộc phải tính để thành công xuất sắc là liên minh de facto ( trên trong thực tiễn ) giữa Nga và Trung Quốc. Ngoài hình thành trên nguyên tắc ” quân địch của quân địch là bạn “, liên minh này có mầm mống từ một liên minh quân sự được thiết lập trên cơ sở ý thức hệ cộng sản – Hiệp ước hữu nghị, liên minh và tương hỗ Trung – Xô, ký năm 1950 và hết hạn năm 1979 .Bất luận thế nào thì một liên minh như vậy là đáng gờm, không chỉ vì Nga và Trung Quốc đều chiếm hữu vũ khí hạt nhân và cùng có chân trong Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc, mà còn vì hai nước này có chung biên giới, nghĩa là hoàn toàn có thể ” chung lưng, đấu cật ” theo nghĩa đen của từ này, thuận tiện tương hỗ nhau chống lại bên thứ ba .Bài học từ Chiến tranh Lạnh cho thấy Mỹ thắng lợi được Liên Xô trước hết là do đã phá vỡ được liên minh mà nước này có với Trung Quốc .Thực vậy, việc Mỹ dữ thế chủ động hòa hoãn với Trung Quốc vào năm 1972 đã đẩy cao xích míc và xung đột giữa nước này với Liên Xô ( 3 ), khiến liên minh giữa hai cường quốc cộng sản tan vỡ trên trong thực tiễn. Kết cục là Liên Xô bị xóa tên khỏi map hai thập niên sau đó. Vì thế, để trục Nga khỏi Ukraine, Mỹ hẳn sẽ phải hòa hoãn với Trung Quốc một lần nữa. Tuy nhiên, hòa hoãn này là có nguyên tắc. Chắc chắn Mỹ sẽ không nhân nhượng Trung Quốc một ly một lai tương quan tới phòng thủ Đài Loan và Philippines vốn được bảo lãnh bởi những cam kết chính thức của nhà nước nước này ( 4 ), ( 5 ) .Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Hai nhà chỉ huy Nga và Belarus ngày càng thân nhau hơntrái lại, theo nhìn nhận của tôi, Hoa Kỳ trọn vẹn hoàn toàn có thể từ bỏ tìm kiếm liên minh quân sự với Việt Nam, nhất là khi thực tiễn cho thấy nỗ lực này là vô vọng .Thực vậy, với chủ trương ” ba không ” ( ” Không tham gia liên minh quân sự ; không link với nước này để chống nước kia ; không cho quốc tế đặt địa thế căn cứ quân sự chiến lược hoặc sử dụng chủ quyền lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác ” ), rồi ” bốn không ” ( thêm ” không sử dụng vũ lực hoặc rình rập đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế ” ), ban chỉ huy Việt Nam đã công khai minh bạch bác bỏ năng lực liên minh quân sự với Mỹ mặc dầu không ngớt lo Trung Quốc đánh chiếm nốt phần còn lại của quần đảo Trường Sa ( 6 ) .

Rõ ràng, hành xử mâu thuẫn này của Hà Nội cho thấy họ không muốn làm mếch lòng Trung Quốc. Nói một cách hình tượng, Việt Nam “đi dây” giữa Mỹ và Trung Quốc.

Vậy tại sao lại có một chủ trương oái oăm như vậy ?Ta cần trở lại lịch sử dân tộc ba mươi năm trước. Trước sự sụp đổ của mạng lưới hệ thống cộng sản Đông Âu và sự lung lay của Liên Xô mà những chỉ huy ĐCSVN họ coi là ” thành trì cách mạng quốc tế ” vào những năm 1989 – 1990, ban chỉ huy ở HN nhận thức rằng Trung Quốc cùng ý thức hệ cộng sản là chỗ dựa còn lại để duy trì và bảo vệ ” chính sách xã hội chủ nghĩa ” hay chính sách toàn trị của họ trước sự tiến công của ” những thế lực thù địch “, mà ở đây là áp lực đè nén dân chủ hóa từ phương Tây, đặc biệt quan trọng từ Hoa Kỳ .Điều này khiến họ quay ngoắt quan điểm về Trung Quốc, từ ” quân địch trực tiếp và nguy hại nhất ” với mưu đồ ” bành trướng “, ” bá quyền “, vốn được ghi trong Hiến pháp Việt Nam 1980 như hệ quả của cuộc xâm lược mà nước Đại Hán tân thời này triển khai vào năm 1979, sang nước từng là ” chiến sỹ, đồng đội ” .Trên cơ sở đó, ban chỉ huy Việt Nam đã đề xuất kiến nghị thông thường hóa quan hệ giữa hai nước với ban chỉ huy Trung Quốc và đầu tháng 9/1990, Hội nghị Thủ Đô ( Trung Quốc ) đã được tổ chức triển khai vào cho mục tiêu này .Giải thích về hội nghi cấp cao Việt – Trung này với Bộ chính trị Đảng nhân dân cách mạng Campuchia ( Đảng cộng sản ), gồm có Thủ tướng Hun Sen, vào tháng 12 cùng năm, Bộ trưởng quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Lê Đức Anh nói : ” Mỹ và phương Tây muốn thời cơ này để xoá chủ nghĩa cộng sản. Nó đang xoá ở Đông Âu. Nó công bố là xoá chủ nghĩa cộng sản trên toàn quốc tế. Rõ ràng nó là quân địch trực tiếp và nguy khốn. Chúng ta ( Việt Nam và Campuchia ) phải tìm liên minh. Đồng minh này là Trung Quốc ” ( 7 ) .Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Gặp Thủ tướng Phạm Minh Chính sáng 25/8 tại TP.HN, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris nói Mỹ khuyến mãi ngay Việt Nam thêm 1 triệu liều vaccine Pfizer ngừa Covid-19Tóm lại, so với ban chỉ huy Việt Nam không hề có chuyện liên minh quân sự với Mỹ vì làm như vậy chẳng những trái nguyên tắc mà bản thân đề ra mà còn tự tước đi cái phao cứu sinh vì Mỹ cũng là quân địch của Trung Quốc .Trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 8/2021, phó Tổng thống Mỹ Kamala Haris đã yêu cầu với quản trị Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc về tăng cấp quan hệ giữa hai nước từ ” đối tác chiến lược tổng lực ” lên ” đối tác chiến lược “, phép thử cho một liên minh quân sự tiềm năng .Việc quản trị Phúc bỏ lỡ đề xuất kiến nghị này thực sự đã làm Mỹ bẽ mặt, theo những gì tôi biết khi đang sống ở Hoa Kỳ lúc bấy giờ. Như dã tràng ” xe cát biển Đông / Nhọc lòng mà chẳng nên công cán gì “, Mỹ với sự thực dụng cố hữu của mình hẳn đã phải tính ngừng ” nối vòng tay lớn ” về quân sự chiến lược ( 8 ) với cựu đối thủ cạnh tranh trong Chiến tranh Việt Nam này .Vấn đề còn lại là tìm một cái cớ để Mỹ hoàn toàn có thể ” rút lui trong danh dự ” vì từ một thập kỷ nay Mỹ đã luôn lớn tiếng sát cánh với Việt Nam để chống lại sự ” bắt nạt ” của Trung Quốc. Cuộc xâm lược Ukraine của Nga, dù Mỹ không mong ước, đã cung ứng không tính tiền cái cớ ấy. Đại loại, họ hoàn toàn có thể nói rằng ” Mong những bạn Việt Nam thông cảm, chúng tôi phải ” tái xoay trục ” quân sự chiến lược về châu Âu vì cái được mất ở Lục địa cũ so với chúng tôi là lớn hơn hẳn ở Biển Đông ” .Biết đâu chiêu ” rút củi đáy nồi ” này của Hoa Kỳ cũng lại làm Trung Quốc thôi muốn thôn tính nốt chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam ở biển Đông nếu xét đến nguyên do mà Bắc Kinh nêu ra để xâm lược Việt Nam vào năm 1979 .Trong chuyến thăm Mỹ từ cuối tháng 1 đến đầu tháng 2/1979, ngay trước khi Trung Quốc xâm lược Việt Nam, Đặng Tiểu Bình trong trao đổi với Tổng thống Jimmy Carter đã nhấn mạnh vấn đề : ” Trung Quốc vẫn phải dạy cho Việt Nam một bài học kinh nghiệm. Liên Xô hoàn toàn có thể sử dụng Cuba, Việt Nam, và sau đó Afghanistan biến hành một nước ủy nhiệm ” ( 9 ) .Nghĩa là Trung Quốc đánh Việt Nam vì nước này làm xung kích cho Liên Xô chống Trung Quốc, y hệt Cuba trong vai xung kích của Liên Xô ở bán cầu Tây. Tóm lại, nếu Việt Nam không có trong ngữ cảnh chống Trung Quốc của Hoa Kỳ nữa thì Trung Quốc chẳng việc gì phải động binh chống Việt Nam ?Bất luận thế nào, Hoa Kỳ thôi tìm kiếm liên minh quân sự với Việt Nam để chống Trung Quốc bành trướng chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông không chỉ giúp được quyền hạn của Washington đã đành – phá thế liên minh Trung – Nga để tăng năng lực buộc Nga sớm rời Ukraine, mà rất hoàn toàn có thể còn giúp được người, ban chỉ huy Việt Nam – khỏi phải stress ” đi dây ” giữa Mỹ và Trung Quốc .

Tác giả là một luật gia, học giả và nhà bất đồng chính kiến, cựu tù nhân chính trị Việt Namm hiện sống tại Hoa Kỳ, bài thể hiện quan điểm riêng của tác giả.

Chú thích

(1)Ví dụ: Tháng 4/2018 Bộ Tài chính Mỹ công bố lệnh trừng phạt nhằm vào công ty nhôm lớn nhất của Nga và thứ hai thế giới là Rusal. Đến tháng 1/2019, lệnh này được dỡ bỏ bởi chính cơ quan hành pháp này. Liên hiệp châu Âu cũng vậy, giảm nhẹ dần một số biện pháp trừng phạt bằng cách không gia hạn chúng.

(2)Hãy từ bỏ chính sách ‘Ba Không’ để liên minh quân sự với Mỹ, Tiến sĩ Luật Cù Huy Hà Vũ, VOA tiếng Việt, 21/10/2019.

(3)Năm 1973, Liên Xô gần như tăng gấp đôi quân số của mình hiện diện tại biên giới với Trung Quốc so với năm 1969. Trung Quốc tăng cường lên án “chủ nghĩa đế quốc xã hội Xô Viết” và tố cáo Liên Xô là kẻ thù của Cách mạng Thế giới.

(4)Ngày 3/12/1954, Mỹ và Trung Hoa Dân Quốc ký “Hiệp ước Phòng thủ chung Mỹ-Trung” có hiệu lực vào tháng 3/1955. Sau khi Mỹ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thiết lập quan hệ ngoại giao từ 1/1/1979, Hiệp ước này kết thúc vào ngày 31/12 cùng năm. Tuy nhiên trước đó, vào ngày 10/4/1979, Tổng thống Mỹ Carter đã ký Đạo luật Quan hệ Đài Loan. Theo đạo luật này, Mỹ “cung cấp vũ khí có tính chất phòng thủ cho nhân dân Đài Loan” và “duy trì năng lực của Hoa Kỳ để kháng cự bất kỳ hành động sử dụng vũ lực, hoặc sử dụng các thủ đoạn cưỡng bách khác, đe dọa đến chế độ an ninh và kinh tế-xã hội của nhân dân Đài Loan.” Như vậy, phòng thủ chung giữa Mỹ và Đài Loan vẫn được duy trì trên thực tế.

(5)Ngày 30/8/1951, Mỹ và Philippines ký Hiệp ước phòng thủ chung. Ngày 23/9/2021, bà Lindsey Ford, phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ về khu vực Nam Á và Đông Nam Á, cho biết tuân theo hiệp ước này, chính phủ Mỹ có nghĩa vụ hỗ trợ Philippines trong trường hợp có bất kỳ cuộc tấn công vũ trang nào nhằm vào các lực lượng vũ trang của Manila ở Thái Bình Dương, gồm cả ở Biển Đông.

(6)Hãy từ bỏ chính sách ‘Ba Không’ để liên minh quân sự với Mỹ, Tiến sĩ Luật Cù Huy Hà Vũ, đã dẫn.

(7)Hồi ký Trần Quang Cơ, Diễn đàn, 12/07/2008.

(8)Trong chuyến thăm Đà Nẵng của tàu sân bay USS Carl Vinson cùng hai tàu hộ vệ và 6.500 thủy thủ Mỹ vào tháng 3/2018, Ban nhạc Hạm đội 7 của Mỹ đã trình bày bài “Nối vòng tay lớn” của Trịnh Công Sơn, VNEXPRESS, 8/3/2018.

(9)Chiến tranh biên giới: Nhìn lại để trân quý nền hòa bình hiện tại, Phạm Minh Thế, Quảng Trị online, 17/02/2022.

Xem thêm:

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Sao Hoa Ngữ