Kilt – Wikipedia tiếng Việt

Kilt (tiếng Gael Scotland: fèileadh [ˈfeːləɣ])[1] được sử dụng để mô tả một tấm vải quấn quanh phần dưới cơ thể như dạng chiếc váy nam, và được cố định bằng 2—3 nút khóa dây đai. Kilt bắt nguồn từ bộ trang phục truyền thống của nam giới ở vùng núi phía Bắc Scotland vào thế kỷ 16.[2]

Trang phục cũng gọi là váy Tartan, được dệt từ loại vải Tartan có hoa văn ca rô, dài đến đầu gối và có xếp li ở phần thân sau. Mỗi bộ tộc người Scotland đại diện thay mặt cho những họa tiết tartan riêng không liên quan gì đến nhau. [ 3 ] Kilt được xem là hình tượng truyền thống lịch sử của vùng cao nguyên Scotland và của nền văn hóa truyền thống Celtic nói chung .

Thuật ngữ kilt là dạng từ tiếng Anh, xuất phát từ Anglo-Scotland, mang ý nghĩa “để quấn vải xung quanh cơ thể.”

Cũng theo xuất phát tương đồng từ người Viking thuật ngữ kilt có nghĩa là “xếp li” (Tiếng Bắc Âu cổ: kjilt)[4] mặc dù người Viking không sử dụng vải Tartan.

Các cung thủ người Scotland mặc váy kilt tartan năm 1613Chiếc váy Kilt Open tiên phong vào năm 1538. [ 5 ] Chúng được sử dụng như những tấm vải dài mặc bởi những người đàn ông nói tiếng Gael thuộc vùng núi cao nguyên Scotland. Theo một bài viết báo cáo giải trình của William Pinkerton năm 1858, trong tài liệu ” Trang phục Cao nguyên Trung cổ và người Ailen ” ( The Highland Kilt and the Old Irish Dress ), ông diễn đạt rằng địa hình vạn vật thiên nhiên của người dân vùng Cao nguyên và người Ailen cổ đại, thường đi bằng chân trần và mặc một tấm áo choàng rộng thùng thình được nhuộm màu vàng nâu hoặc da dê. [ 6 ] Về điều này, tấm vải cũng tương hỗ như một chiếc chăn ngủ. Tấm vải quấn lên vai quanh khung hình và tạo thành những nếp gấp dưới đầu gối .

Khi đó người dân vùng cao nguyên gọi chúng là breacan hoặc filleadh mòr mà ngày nay mọi người gọi là Kilt lớn (tiếng Anh: great kilt)[2]
Những chiếc kilt đầu tiên ra đời được ghi nhận thường có màu trắng, màu nâu, màu xanh lá cây và màu đen. Người dân vùng cao nguyên tại Scotland đã sử dụng thực vật, rêu và quả mọng để nhuộm len. Khi kỹ thuật nhuộm và dệt được cải thiện vào cuối những năm 1800, các mẫu dệt kẻ sọc với màu sắc phong phú được phát triển và những thiết kế này gọi chung là vải Tartan.

Vào đầu những năm 1700, một thợ may trang phục quân đội người Anh tên là Parkinson, từ Lancashire đến vùng Cao nguyên để xem về trang phục của quân đội tại đây. Bị gặp nạn trong một cơn bão, Parkinson đã lánh nạn tại nhà của một Quakers tên là Thomas Rawlinson, người quản trị một khu công trình luyện quặng tại Inverness. Rawlinson than phiền với người thợ may Parkinson vì những khó khăn vất vả trong tình chiếc kilt quá cỡ và cồng kềnh để luyện quặng sắt và sản xuất than củi. Giải pháp của Parkinson là tách phần vải dài quấn trên vai ra và chỉ để lại một phần vải quấn như chiếc váy. [ 7 ] Phần nửa dưới của kilt, tập hợp thành những nếp gấp, thắt ở thắt lưng và dài ngay trên đầu gối. Phát minh sáng tạo độc đáo này còn gọi là Kilt nhỏ, văn minh thời nay .Vì nguyên do hiệu suất cao và thực tiễn, Rawlinson đã mặc chúng trên khung hình của ông và sau đó trình làng cho những người lao động thao tác. Trong một thời hạn ngắn, chiếc Kilt nhỏ trở nên phổ cập tại vùng Cao nguyên, lẫn vùng Đất thấp phía nam của Scotland .

Từ những năm 1745 – 1800[sửa|sửa mã nguồn]

Minh họa một nhóm người chuyển dời trong vùng Cao nguyên, 1730 Earasaidean, 1845Người phụ nữ mặc chăn choàng dài đến mắt cá chân được gọi là, 1845Không lâu sau ý tưởng sinh ra của váy Kilt nhỏ, George II của Liên hiệp Anh nỗ lực đàn áp văn hóa truyền thống Cao Nguyên Scotland, và áp đặt bằng Đạo luật Ăn mặc năm 1746. [ 9 ] Việc những quân đoàn Cao nguyên Scotland mặc trang phục quân đội giống như bất kể trang phục Tây Nguyên, gồm có cả kilt tartan. Cuộc làm mưa làm gió này được tổ chức triển khai bởi vua Charles Edward Stuart, ghi lại nỗ lực ở đầu cuối của phái Jacobite để giành lại ngai vàng Anh .Như trong những cuộc nổi dậy trước kia của phái Jacobite, còn được biết với tên gọi ” Nhà tiên tri trẻ ” ( the Young Pretender ) [ 10 ] đã giành được sự ủng hộ của nhiều thủ lĩnh vùng cao và những gia tộc chiến binh của họ. Khi những người thuộc phái Jacobite bị vượt mặt trong Trận chiến Culloden vào năm 1746, bởi Công tước Cumberland và quân đội của ông. Sau hậu quả của cuộc làm mưa làm gió đó, nghị viện đã quyết định hành động xây dựng thêm những trung đoàn Cao Nguyên cho quân đội để xu thế nguồn năng lượng của những người nói tiếng Gael, được gọi là ” chủng tộc can đảm và mạnh mẽ và quả cảm “. [ 11 ]Năm 1782, trải qua những nỗ lực của Thương Hội Cao nguyên của Luân Đôn, ” Đạo luật Ăn mặc 1746 ” đã bị bãi bỏ. [ 12 ]

Thế kỷ 19[sửa|sửa mã nguồn]

Sự hồi sinh lãng mạn của Kilt đã đạt đến trạng thái như một lời xin lỗi với chuyến thăm cấp nhà nước của Vua George Đệ tứ tới Edinburgh. Ông là quốc vương tiên phong của Anh mặc trang phục truyền thống lịch sử Cao nguyên. Bằng cách này Vua George đã thiết lập cho váy Kilt trở thành trang phục thời thượng trong giới quý tộc Scotland .Trong suốt thế kỷ 19, sự bảo trợ quý tộc liên tục cung ứng như một bước đệm cho phong thái trang phục dân tộc bản địa, Kilt dần được trải qua trong quy tắc trang phục buổi sáng và tối .Từ những năm 1840, Kilt đã được thôi thúc việc sản xuất trang phục Cao Nguyên phổ cập, khi Nữ vương đã được lan rộng ra tầm mắt bởi Vua George Đệ tứ đến vùng đất Scotland .Năm 1852, Vương tế Albert đã mua Lâu đài Balmoral ở Aberdeenshire cho vợ là Nữ vương Victoria và khởi đầu lan rộng ra nơi đây thành Lâu đài tương thích với Hoàng thất Anh. Các trang trí nội thất bên trong trong thành tháp và cũng đáng quan tâm nhất là những phòng riêng của nữ vương, đều được trang trí bằng vải Tartan. Chính nữ vương Victoria đã được mặc những chiếc váy dệt tartan của hoàng tộc Steward [ 13 ] và tạo ra sọc tartan cho riêng bà, làm dấy lên một khuynh hướng cho thời trang Tartan trên toàn quốc tế. [ 14 ] Tuy nhiên, mãi đến thế kỷ 20, phụ nữ mới tiếp đón Kilt như văn hóa truyền thống thời trang .

Sau Thế chiến II, một phiên bản đơn giản của kilt đã xuất hiện dưới dạng một chiếc váy xếp nếp, ở phần thắt lưng và được trang bị gần mép váy bằng một chiếc ghim lớn. Trang phục kilt cũng phổ biến với phụ nữ thuộc tầng trung lưu và thượng lưu, nó cũng tạo thành một bộ đồng phục của các trường tư lập ở Vương Quốc Anh và Hoa Kỳ,[15] do đó Kilt duy trì được ý nghĩa của sự giàu có và đặc quyền của giai cấp.

Thế kỷ 20 trở đi[sửa|sửa mã nguồn]

Cuối thế kỷ 20, khi Scotland đạt được một mức độ tự tin về văn hóa truyền thống và chính trị mới, một nhóm thế hệ thuộc những người Scotland trẻ tuổi đã biểu lộ thời trang, văn hóa truyền thống của riêng họ với áo phông thun hoặc áo len, áo khoác denim hoặc đôi bốt chunky, mặc dầu vẫn giữ được những truyền thống dân tộc bản địa. [ 16 ]

Tiêu chuẩn chung[sửa|sửa mã nguồn]

féileadh-mór) được minh họa bởi RR McIan, năm 1845.Một chiếc váy Kilt lớn ( ) được minh họa bởi RR McIan, năm 1845 .

Cả hai thuật ngữ féileadh-mór và breacan an fhéilidh đều là các thuật ngữ từ ngôn ngữ Gaelic.

Kilt lớn là tiêu chuẩn trang phục cho phái mạnh Scotland từ cuối thế kỷ 16 cho đến giữa thế kỷ 18. Váy Kilt lớn cũng là tiền thân của Kilt nhỏ được phong cách thiết kế văn minh .Trong trong thực tiễn, váy Kilt đại diện thay mặt cho hai mảnh vải len dày được khâu lại với nhau. Chiều dài của váy hoàn toàn có thể giao động từ khoảng chừng 4,1 đến 8,2 mét vải, rộng 56-60 inch ( khoảng chừng 142 – 151 cm ), nhưng chiều dài phổ cập nhất là từ 5,5 đến 6,5 mét. Các nếp gấp trên một phần của vải được chọn bằng tay và cố định và thắt chặt vào đai bằng một đai rộng. Phần chiều dài của váy hoàn toàn có thể được ném qua vai trái và được sử dụng như một chiếc áo choàng hoặc được buộc chặt vào thắt lưng .Do thời tiết khắc nghiệt và địa hình hiểm trở của vùng núi cao nguyên Scotland, váy Kilt lớn có nhiều lợi thế. Ngoài ra, Kilt lớn được sử dụng như một tấm chăn. [ 17 ]
Minh họa chiếc Kilt nhỏ, năm 1894

Về cơ bản, Kilt nhỏ (Tiếng Gael Scotland: fèileadh beag) chỉ phần váy nửa dưới của một chiếc Kilt lớn.
Vào năm 1746, Kilt nhỏ trở nên phổ biến ở Cao nguyên Scotland và phía bắc vùng đồng bằng Scotland,[18] mặc dù Kilt lớn vẫn tiếp tục được sử dụng ngày nay.
Thiết kế của váy Kilt nhỏ đã được trung đoàn cao nguyên của Quân đội Anh áp dụng làm đồng phục quân sự.

Yếu tố sắc tố[sửa|sửa mã nguồn]

Hầu hết những gia tộc chiến binh vùng Cao nguyên đều chiếm hữu những kẻ sọc ca rô riêng, thường có niên đại từ thế kỷ 19. Trong lịch sử dân tộc, những phong cách thiết kế vải tartan được link với những khu vực vùng thấp và cao nguyên, thợ dệt có khuynh hướng sản xuất những chiếc váy kilt với sắc tố đại diện thay mặt cho mỗi gia tộc đó. Theo cơ sở tài liệu của Cơ quan Tartans Scotland vào năm 2004 có giao động 3,500 mẫu dệt tartan được ĐK. [ 19 ]
Kilt thường được dệt bằng len, vải lanh, theo quy mô những sọc màu theo một hoặc cả hai hướng. Điều này hình thành một quy mô của sọc ca rô hay hình ô vuông. [ 3 ] Trong số những người phong phú, người ta thường mặc một chiếc váy ngắn làm từ vải lanh mịn, và trong vài trường hợp là trang phục hoàng gia, thậm chí còn từ lụa .
Một buổi lễ cưới truyền thống lịch sử của người Scotland tại EdinburghNgày nay, hầu hết người Scotland coi váy Kilt là trang phục dân tộc bản địa hay quốc phục. Mặc dù vẫn còn một vài người mặc kilt hàng ngày, nhưng chúng thường được chiếm hữu hoặc thuê để mặc trong đám cưới hoặc những dịp sang trọng và quý phái khác .Kilts cũng được sử dụng cho những cuộc diễu hành nhóm như Lữ đoàn Nam và hướng đạo, và ở nhiều nơi khác kilt là trang phục tại những game show vùng cao nguyên của cộng đồng văn hóa người Scotland. Ban nhạc kèn túi cũng như được mặc tại những điệu nhảy của Scotland .
Hai người lính mặc kilt tại Canada .Một số trung đoàn, đơn vị chức năng của Quân đội Anh và quân đội của những vương quốc Khối thịnh vượng chung khác ( gồm có Úc, Canada, New Zealand và Nam Phi ) với những di sản của Scotland vẫn liên tục thừa kế chúng như một phần của đồng phục nghĩa vụ và trách nhiệm, mặc dầu họ chưa được sử dụng trong chiến đấu từ năm 1940. [ 20 ]

Văn hóa Celtic[sửa|sửa mã nguồn]

Mặc dù không phải là một thành phần truyền thống của trang phục dân tộc, bên ngoài Scotland hay Ai-len, gần đây Kilt đã trở nên phổ biến ở các vùng Celtic khác như một dấu hiệu nhận biết của văn hóa Celtic.[21] Vì thế, Kilt và tartan cũng có thể được nhìn thấy ở Wales, Cornwall, Đảo Man, Brittany và Galicia (Tây Ban Nha).

Mặc dù không được coi là một văn hóa truyền thống của Celtic, vùng Northumbria cũng đã được được cho phép .Brittany ( Pháp ) là quê nhà truyền thống cuội nguồn của người Breton và được Liên đoàn Celtic công nhận. Hiện tại có mười sáu vùng nói tiếng Breton sở hữu sọc Tartan chính thức được ghi nhận trong Cơ quan ĐK Tartan Scotland. Bao gồm : vùng Brittany TT, [ 22 ] Brittany Walking, [ 23 ] Kerne, [ 24 ] Leon, [ 25 ] Tregor, [ 26 ] Gwened, [ 27 ] Dol, [ 28 ] St. Malo, [ 29 ] Rennes, [ 30 ] Nantes, [ 31 ] St. Brieuc ). [ 32 ] Những vùng khác gần đây đã được tạo ra cho những khu vực nhỏ hơn thuộc Brittany ( Ushent, Bro Vigoudenn và Menez Du ” Black Mountain ” ). [ 33 ] [ 34 ]

• Teall, Gordon; and Smith, Jr., Philip D. (1992). District Tartans. Shepheard-Walwyn (London, United Kingdom). ISBN 0-85683-085-2.
• Tewksbury, Barbara; Stuehmeyer, Elsie (2001), The Art of Kiltmaking, Rome, New York: Celtic Dragon Press, ISBN 0-9703751-0-7.
• Thompson, J. Charles (1979). So You’re Going to Wear the Kilt. Heraldic Art Press (Arlington, Virginia). ISBN 0-86228-017-6.
• Kinloch Anderson, Deirdre (2013). Kinloch Anderson, A Scottish Tradition. Neil Wilson Publishing (Castle Douglas, United Kingdom) ISBN 978-1906000677

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Trang Phục