Các loại phong cách chức năng ngôn ngữ trong văn bản | Kiến thức cơ bản Văn 12

Để học tốt môn Ngữ văn lớp 12, mời các em tham khảo bài Hệ thống các loại phong cách chức năng ngôn ngữ trong văn bản được tổng hợp bởi Đọc Tài Liệu:

Hệ thống các loại phong cách chức năng ngôn ngữ lớp 12 đầy đủ nhất

Hệ thống kiến thức về 6 phong cách ngôn ngữ văn bản, cách phân biệt các phong cách ngôn ngữ, cách làm câu đọc hiểu: Xác định phong cách ngôn ngữ văn bản. Có 6 phong cách ngôn ngữ chính sau :

• Phong cách chức năng ngôn ngữ sinh hoạt
• Phong cách chức năng ngôn ngữ nghệ thuật
• Phong cách chức năng nông ngữ chính luận
• Phong cách chức năng ngôn ngữ khoa học
• Phong cách chức năng ngôn ngữ báo chí
• Phong cách chức năng ngôn ngữ hành chính – công vụ

1. Phong cách chức năng ngôn từ hoạt động và sinh hoạt

a/ Ngôn ngữ sinh hoạt:

– Là lời ăn lời nói hằng ngày dùng để trao đổi thông tin, ý nghĩ, tình cảm, … phân phối nhu yếu của đời sống .- Có 2 dạng sống sót :+ Dạng nói+ Dạng viết : nhật kí, thư từ, truyện trò trên mạng xã hội, tin nhắn điện thoại cảm ứng, …Ví dụ :“ Hắn hầm hầm, chĩa vào mặt mụ bảo rằng :- Cái giống nhà mày không ưa nhẹ ! Ông mua chứ ông có xin của nhà mày đâu ! Mày tưởng ông quỵt hở ? Mày thử hỏi cả làng xem ông có quỵt của đứa nào khi nào không ? … ”

(Chí Phèo – Nam Cao)

 b/ Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt:

– Phong cách ngôn từ hoạt động và sinh hoạt là phong cách được dùng trong tiếp xúc hoạt động và sinh hoạt hàng ngày, thuộc thực trạng tiếp xúc không mang tính nghi thức. Giao tiếp ở đây thường với tư cách cá thể nhằm mục đích để trao đổi tư tưởng, tình cảm của mình với người thân trong gia đình, bè bạn, …- Đặc trưng :+ Tính đơn cử : Cụ thể về khoảng trống, thời hạn, thực trạng tiếp xúc, nhân vật tiếp xúc, nội dung và phương pháp tiếp xúc …+ Tính cảm hứng : Cảm xúc của người nói bộc lộ qua giọng điệu, các trợ từ, thán từ, sử dụng kiểu câu linh động, ..+ Tính thành viên : là những nét riêng về giọng nói, cách nói năng => Qua đó ta hoàn toàn có thể thấy được đặc thù của người nói về giới tính, tuổi tác, tính cách, sở trường thích nghi, nghề nghiệp, …Xem chi tiết cụ thể hướng dẫn soạn bài Phong cách ngôn từ hoạt động và sinh hoạt2 / Phong cách chức năng ngôn từ thẩm mỹ và nghệ thuật

a/ Ngôn ngữ nghệ thuật:

– Là ngôn từ đa phần dùng trong các tác phẩm văn chương, không riêng gì có chức năng thông tin mà còn thỏa mãn nhu cầu nhu yếu thẩm mĩ của con người. Nó là ngôn từ được tổ chức triển khai, sắp xếp, lựa chọn, gọt giũa, tinh luyện từ ngôn từ thường thì và đạt được giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ – thẩm mĩ .- Chức năng của ngôn từ nghệ thuật và thẩm mỹ : chức năng thông tin và chức năng thẩm mĩ .- Phạm vi sử dụng :+ Dùng trong văn bản thẩm mỹ và nghệ thuật : ngôn từ tự sự ( truyện ngắn, tiểu thuyết, phê bình, hồi kí … ) ; ngôn từ trữ tình ( ca dao, vè, thơ … ) ; ngôn từ sân khấu ( kịch, chèo, tuồng … )+ Ngoài ra ngôn từ nghệ thuật và thẩm mỹ còn sống sót trong văn bản chính luận, báo chí truyền thông, lời nói hằng ngày …Ví dụ :” Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắngĐò biếng lười nằm mặc nước sông trôiQuán tranh đứng im lìm trong yên lặngBên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời “

(Chiều xuân – Anh Thơ)

b/ Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật:

– Là phong cách được dùng trong sáng tác văn chương, nó không có số lượng giới hạn về đối tượng người dùng tiếp xúc, khoảng trống và thời hạn tiếp xúc .- Đặc trưng :+ Tính hình tượng :

• Hình tượng là cái được gợi ra từ cái cụ thể của ngôn từ biểu đạt thông qua sự liên tưởng của người nghe, người đọc.
• Ngôn ngữ có tính hình tượng không chỉ miêu tả sự vật hiện tượng mà còn gợi cho người nghe, người đọc những liên tưởng khác, ngoài sự vật hiện tượng được miêu tả trực tiếp đó => Hệ quả: tính đa nghĩa, tính hàm súc.
• Xây dựng hình tượng chủ yếu bằng các biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hóa, so sánh, hoán dụ, điệp…

+ Tính truyền cảm : ngôn từ của người nói, người viết có năng lực gây cảm hứng, ấn tượng mạnh với người nghe, người đọc .+ Tính thành viên : Là dấu ấn riêng của mỗi người, lặp đi lặp lại nhiều lần qua trang viết, tạo thành phong cách thẩm mỹ và nghệ thuật riêng. Tính thành viên hóa của ngôn từ còn biểu lộ trong lời nói của nhân vật trong tác phẩm .3 / Phong cách chức năng ngôn từ chính luận

a/ Ngôn ngữ chính luận:

– Là ngôn từ dùng trong các văn bản chính luận hoặc lời nói miệng trong các buổi hội nghị, hội thảo chiến lược, chuyện trò thời sự, … nhằm mục đích trình diễn, phản hồi, nhìn nhận những sự kiện, những yếu tố về chính trị, xã hội, văn hóa truyền thống, tư tưởng, … theo một quan điểm chính trị nhất định .- Có 2 dạng sống sót : dạng nói và dạng viết .Ví dụ :” Một dân tộc bản địa đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc bản địa đã gan góc đứng về phe liên minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc bản địa đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập ! ”

(Tuyên ngôn độc lập – Hồ Chí Minh)

b/ Các phương tiện diễn đạt:

– Về từ ngữ : sử dụng ngôn từ thường thì nhưng có khá nhiều từ ngữ chính trị ; ngược lại, nhiều từ ngữ chính trị có nguồn gốc từ văn bản chính luận nhưng được dùng rộng khắp trong hoạt động và sinh hoạt chính trị nên đã thấm vào lớp từ thông dụng, người ta không còn ý niệm đó là từ ngữ lí luận nữa ( đa phần, thiểu số, dân chủ, bình đẳng, tự do, … )- Về ngữ pháp : Câu thường có cấu trúc chuẩn mực, gần với những phán đoán logic trong một mạng lưới hệ thống lập luận. Liên kết các câu trong văn bản rất ngặt nghèo ( Vì thế, Do đó, Tuy … nhưng …. )- Về các giải pháp tu từ : sử dụng nhiều giải pháp tu từ để tăng sức mê hoặc cho lí lẽ, lập luận .

c/ Đặc trưng phong cách ngôn ngữ chính luận:

Là phong cách được dùng trong nghành chính trị xã hội .

– Tính công khai về quan điểm chính trị: Văn bản chính luận phải thể hiện rõ quan điểm của người nói/ viết về những vấn đề thời sự trong cuộc sống, không che giấu, úp mở. Vì vậy, từ ngữ phải được cân nhắc kĩ càng, tránh dùng từ ngữ mơ hồ; câu văn mạch lạc, tránh viết câu phức tạp, nhiều ý gây những cách hiểu sai.

– Tính ngặt nghèo trong diễn đạt và suy luận : Văn bản chính luận có mạng lưới hệ thống vấn đề, luận cứ, luận chứng rõ ràng, mạch lạc và sử dụng từ ngữ link rất ngặt nghèo : do đó, bởi vây, do đó, tuy … nhưng …, để, mà, ….- Tính truyền cảm, thuyết phục : Thể hiện ở lí lẽ đưa ra, giọng văn hùng hồn, tha thiết, thể hiện nhiệt tình của người viết .4 / Phong cách chức năng ngôn từ khoa học

a/ Văn bản khoa học và ngôn ngữ khoa học:

– Văn bản khoa học gồm 3 loại :+ Văn bản khoa học nâng cao : dùng để tiếp xúc giữa những người làm việc làm nghiên cứu và điều tra trong các ngành khoa học ( chuyên khảo, luận án, luận văn, tiểu luận, … )+ Văn bản khoa học và giáo khoa : giáo trình, sách giáo khoa, phong cách thiết kế bài dạy, … Nội dung được trình diễn từ thấp đến cao, dễ đến khó, khái quát đến đơn cử, có lí thuyết và bài tập đi kèm, …+ Văn bản khoa học phổ cập : báo, sách phổ cập khoa học kĩ thuật, … nhằm mục đích phổ cập thoáng rộng kiến thức và kỹ năng khoa học cho mọi người, không phân biệt trình độ -> viết dễ hiểu, mê hoặc .- Ngôn ngữ khoa học : là ngôn từ được dùng trong tiếp xúc thuộc nghành khoa học, tiêu biểu vượt trội là các văn bản khoa học. Tồn tại ở 2 dạng : nói ( bài giảng, trò chuyện khoa học, … ) và viết ( giáo án, sách, vở, … )Ví dụ :“ Đau mắt đỏ hay còn gọi là viêm kết mạc là thực trạng nhiễm trùng mắt thường gặp do vi trùng hoặc virut gây ra hoặc phản ứng dị ứng với triệu chứng đặc trưng là đỏ mắt. Bệnh thường khởi phát bất ngờ đột ngột ( cấp tính ), lúc đầu ở một mắt sau lây sang mắt kia … ”

b/ Đặc trưng phong cách ngôn ngữ khoa học:

– Tính khái quát, trừu tượng :+ Ngôn ngữ khoa học dùng nhiều thuật ngữ khoa học : từ trình độ dùng trong từng ngành khoa học và chỉ dùng để biểu lộ khái niệm khoa học .+ Kết cấu văn bản : mang tính khái quát ( các vấn đề khoa học trình bày từ lớn đến nhỏ, từ cao đến thấp, từ khái quát đến đơn cử )- Tính lí trí, logic :+ Từ ngữ : chỉ dùng với một nghĩa, không dùng các giải pháp tu từ .+ Câu văn : ngặt nghèo, mạch lạc, là một đơn vị chức năng thông tin, cú pháp chuẩn .+ Kết cấu văn bản : Câu văn link ngặt nghèo và mạch lạc. Cả văn bản biểu lộ một lập luận logic .- Tính khách quan, phi thành viên :+ Câu văn trong văn bản khoa học : có sắc thái trung hoà, ít xúc cảm+ Khoa học có tính khái quát cao nên ít có những miêu tả có đặc thù cá thểTham khảo thêm hướng dẫn : soạn bài Phong cách ngôn từ khoa học5 / Phong cách chức năng ngôn từ báo chí truyền thông

a/ Ngôn ngữ báo chí:

– Là ngôn từ dùng để thông tin tin tức thời sự trong nước và quốc tế, phản ánh chính kiến của tờ báo và dư luận quần chúng, nhằm mục đích thôi thúc sự văn minh của xã hội. Tồn tại ở 2 dạng : nói ( thuyết minh, phỏng vấn miệng trong các buổi phát thanh / truyền hình … ) và viết ( báo viết )- Ngôn ngữ báo chí truyền thông được dùng ở những thể loại tiêu biểu vượt trội là bản tin, phóng sự, tiểu phẩm, … Ngoài ra còn có quảng cáo, phản hồi thời sự, thư bạn đọc, … Mỗi thể loại có nhu yếu riêng về sử dụng ngôn từ .Ví dụ :“ Sau khi Bộ GD và ĐT công bố giải pháp một kỳ thi chung thực thi từ năm năm ngoái, nhiều yếu tố vẫn được liên tục phẫu thuật. Để người dân hiểu rõ hơn về kỳ thi, chỉ huy Cục khảo thí và Kiểm định chất lượng liên tục giải đáp các vướng mắc. ”( Nguồn http://vnexpress.net/ )

b/ Các phương tiện diễn đạt:

– Về từ vựng: sử dụng các lớp từ rất phong phú, mỗi thể loại có một lớp từ vựng đặc trưng.

– Về ngữ pháp: Câu văn đa dạng nhưng thường ngắn gọn, sáng sủa, mạch lạc.

– Về các giải pháp tu từ : Sử dụng nhiều giải pháp tu từ để tăng hiệu suất cao diễn đạt .Ngoài ra, báo nói yên cầu phát âm rõ ràng, khúc chiết ; ở báo viết phải chú ý quan tâm đến khổ chữ, kiểu chữ, sắc tố, hình ảnh, … để tạo điểm nhấn => nét riêng của phong cách ngôn từ báo chí truyền thông .

c/ Đặc trưng của phong cách ngôn ngữ báo chí:

– Tính thông tin thời sự : tin tức nực nội, đúng chuẩn về khu vực, thời hạn, nhân vật, sự kiện, …- Tính ngắn gọn : Lời văn ngắn gọn nhưng lượng thông tin cao ( bản tin, tin vắn, quảng cáo, … ). Phóng sự thường dài hơn nhưng cũng không quá 3 trang báo và thường có tóm tắt, in đậm đầu bài báo để dẫn dắt .- Tính sinh động, mê hoặc : Các dùng từ, đặt câu, đặt tiêu đề phải kích thích sự tò mò của người đọc .6 / Phong cách chức năng ngôn từ hành chính – công vụ

a/ Văn bản hành chính và ngôn ngữ hành chính:

– Văn bản hành chính là văn bản đuợc dùng trong tiếp xúc thuộc nghành nghề dịch vụ hành chính. Ðó là tiếp xúc giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước khác trên cơ sở pháp lí ( thông tư, nghị định, đơn từ, báo cáo giải trình, hóa đơn, hợp đồng … )- Chức năng : thông tin và sai khiến. Chức năng thông tin bộc lộ rõ ở sách vở hành chính thường thì, ví dụ như : văn bằng, chứng từ các loại, giấy khai sinh, hoá đơn, hợp đồng … Chức năng sai khiến thể hiện rõ trong các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản của cấp trên gởi cho cấp dưới, của nhà nước so với nhân dân, của tập thể với các cá thể .- Ngôn ngữ hành chính là ngôn từ được dùng trong các văn bản hành chính. Đặc điểm :+ Cách trình diễn : thường có khuôn mẫu nhất định+ Về từ ngữ : sử dụng lớp từ hành chính với tần số cao+ Về kiểu câu : câu thường dài, gồm nhiều ý, mỗi ý quan trọng thường được tách ra, xuống dòng, viết hoa đầu dòng .

b/ Đặc trưng phong cách ngôn ngữ hành chính:

– Tính khuôn mẫu : Kết cấu 3 phần+ Phần đầu :

• Quốc hiệu và tiêu ngữ
• Tên cơ quan ban hành văn bản, dưới là số hiệu văn bản
• Địa điểm, thời gian ban hành văn bản

+ Phần chính : Nội dung chính của văn bản+ Phần cuối :

• Chức vụ, chữ kí, họ tên của người kí văn bản, dấu của cơ quan
• Nơi nhận

– Tính minh xác: Không dùng phép tu từ, lối biểu đạt hàm ý hoặc mơ hồ về nghĩa. Không tùy tiện xóa bỏ, thay đổi, sửa chữa nội dung. Đảm bảo chính xác từng dấu câu, chữ kí, thời gian. Gồm nhiều chương, mục để tiện theo dõi.

– Tính công vụ: Không dùng từ ngữ biểu hiện quan hệ, tình cảm cá nhân (nếu có cũng chỉ mang tính ước lệ: kính mong, kính gửi, trân trọng cảm ơn,…). Dùng lớp từ toàn dân, không dùng từ địa phương, khẩu ngữ,…

Ví dụ: Đơn xin nghỉ học, Hợp đồng thuê nhà,…

* * * * * * * *

       Trên đây là hệ thống kiến thức các phong cách chức năng ngôn ngữ trong văn bản, bao gồm những kiến thức cơ bản về các loại phong cách chức năng ngôn ngữ lớp 12, cùng với đó là những ví dụ cụ thể mà Đọc Tài Liệu đã sưu tầm. Hy vọng những tài liệu ngữ văn lớp 12 này sẽ giúp các em dễ dàng tiếp thu kiến thức để học tập tốt hơn. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao nhé!

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Phong Cách