Áo dài nam truyền thống và chuyện tìm quốc phục cho đàn ông Việt
Áo dài nam lận đận
Nhắc đến áo dài Việt Nam, người ta nghĩ ngay đến hình ảnh duyên dáng, nhẹ nhàng của người phụ nữ Việt Nam thướt tha trong tà áo dài truyền thống, mà ít ai nhớ rằng bộ “áo dài, khăn đóng” cũng từng là trang phục truyền thống, đặc trưng của đàn ông Việt.
Ra đời trước áo dài nữ và tồn tại cùng với bối cảnh của người Việt, từng là trang phục truyền thống của người đàn ông Việt, tuy nhiên cùng với thời gian, chiếc áo dài nam đã dần bị lãng quên. Chính vì thế nó không có điều kiện để kế thừa, phát triển và lan tỏa.
Theo Lê Quý Đôn trong cuốn “Phủ biên tạp lục”, Vũ vương Nguyễn Phúc Khoát là người có công khai sáng và định hình cho chiếc áo dài Việt Nam ở xứ Đàng Trong (để phân biệt với trang phục của những khách trú người Trung Hoa).
Chiếc áo dài dành cho nam cũng có hai vạt dài quá gối, cài nút bên phải, thường được may bằng những loại vải gấm ( dành cho giới thượng lưu ), còn giới trung lưu thường may bằng vật liệu sa, the mỏng dính … Nhiếp ảnh gia Nguyễn Hữu Bảo, một người con sinh ra và lớn lên giữa phố cổ Hàng Đào kể lại : “ Thế hệ cha ông tôi vẫn mặc bộ lễ phục là áo dài và quấn khăn. Nhưng khi người Pháp sang mang theo luồng văn hoá phương Tây, làm biến hóa mọi mặt đời sống của người Việt. Áo dài nam cũng không nằm ngoài số phận đó. Sau khi miền Bắc giải phóng, những chiếc áo dài thường ngày trước đây những cụ vẫn mặc đã mất dần. Hình ảnh những người đàn ông mặc áo dài chỉ còn rơi rớt lại trong ký ức tôi khi còn rất nhỏ. Cái thời mà ông mặc khăn xếp, bà mặc áo tứ thân thì có con đã mặc comple, đội mũ phớt, cháu thì mặc váy đầm … Áo dài nam mất dần, mất dần … Đến sau năm 1954, hãn hữu lắm mới thấy trên đường phố còn người mặc áo the, khăn xếp. Chiến tranh đến, nên phục trang của tất cả chúng ta phải đơn giản hoá trang phục. Áo dài nam gần như bị triệt tiêu, chỉ còn sót lại rất ít trong những cuộc trình diễn … ” Một đôi vợ chồng quý tộc thời Nguyễn trong phục trang áo dài. Áo dài nam truyền thống mang nét sang chảnh, nghiêm cẩn và nam tính mạnh mẽ của người đàn ông Việt. Hoạ sĩ Nguyễn Mạnh Đức chứng minh và khẳng định : “ Áo dài nam và nữ của người Việt đều là sự tinh giản tối đa. Phong cách ấy phản ánh tính cách phóng khoáng, tự tại với vạn vật thiên nhiên cũng như sự khiêm cung của con người Việt Nam. ” Họa sĩ Nguyễn Đức Bình cho rằng : “ Trong thời hạn vừa mới qua, tất cả chúng ta đã nhầm lẫn về giá trị của chiếc áo dài nam. Chẳng hạn như khuynh hướng may áo dài mà người ta vẫn gọi là “ áo dài cải cách ” là trọn vẹn sai. Theo ông Bình, cải cách tức là làm mới những truyền thống đã có nhưng chiếc áo dài đấy không cải cách mà là sự phát minh sáng tạo trọn vẹn mới. Chẳng hạn như đưa hình ảnh chiếc áo vest, áo sơ mi vào chiếc áo dài. Đôi khi chiếc áo dài lại mang nét “ hao hao ” với áo dài nam của Ấn Độ. Áo dài nam truyền thống của Ấn Độ ( bên trái ), ” áo dài nam cải cách ” được nhiều phái mạnh Việt mặc lúc bấy giờ.
Họa sĩ Nguyễn Đức Bình từng nghe mọi người nói rằng mặc áo dài cách tân để cho nhanh, gọn, tiện lợi, có thể mặc sơ-mi bên trong cũng được.
Nhưng ông cho rằng như vậy không đúng : “ Bộ phục trang truyền thống của bất kể vương quốc nào cũng có sự cầu kỳ, phức tạp. Bởi chính sự cầu kỳ mới tiềm ẩn những tinh hoa của dân tộc bản địa đó. Chiếc áo dài cũng là sự quy tụ những tinh hoa của người đàn ông Việt. ” Thực chất, chiếc áo dài nam của người đàn ông Việt đã vô cùng tối giản. Nó mang tính giáo dục rất cao, khi ta mặc bộ phục trang lên người, nó buộc tất cả chúng ta phải có phong thái nghiêm trang, đĩnh đạc, ngay lập tức ta biến thành một con người trọn vẹn khác. Bộ phục trang của người đàn ông Việt cũng luôn có một chiếc khăn quấn chứ không phải một chiếc khăn đóng sẵn. Bởi chính thao tác quấn khăn bộc lộ sự gọn gàng của đàn ông Việt. Ông Konstatin Vnukov – Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam và Đại sứ Phạm Sanh Châu trình diễn áo dài tại sự kiện. Đại sứ Phạm Sanh Châu – Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Đặc phái viên của Thủ tướng nhà nước Việt Nam về những yếu tố UNESCO cho rằng : “ Chính vì thực chất khiêm nhường của người đàn ông Việt mà phần vai của áo dài được may xuôi xuống. Điều này buộc người đàn ông phải có tư thế trẻ trung và tràn trề sức khỏe như ngực phải ưỡn, sống lưng phải thẳng. Mặc bộ áo dài trên người, mình không hề làm được điều gì khiếm nhã được. ”
Đi tìm quốc phục dành cho đàn ông Việt Nam
Hàng thập kỷ qua, đã có hàng chục cuộc hội thảo chiến lược vương quốc bàn về lễ phục, quốc phục. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch từng phát động cuộc thi phong cách thiết kế lễ phục nhà nước. Các nhà phong cách thiết kế đã yêu cầu vô vàn phong cách thiết kế … nhưng việc lựa chọn có vẻ như vẫn dậm chân tại chỗ. Việc “ mắc kẹt ” giữa truyền thống và văn minh, giữa những tranh cãi về ranh giới của cải cách và truyền thống khiến câu truyện quốc phục suốt nhiều năm qua vẫn chưa có hồi kết. Trong khi quốc phục cho phụ nữ Việt Nam từ lâu đã được ngầm thống nhất là tà áo dài, phục trang dành cho nam lại chưa thể xác lập. “ Các nước khác, phái mạnh cũng có bộ phục trang truyền thống, tôi nghĩ rằng đã đến lúc tất cả chúng ta ngồi lại, bàn luận với nhau để tìm phục trang truyền thống cho đàn ông Việt Nam. Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Liên bang Nga tại Việt Nam và thành viên nhóm Đình Làng Việt mặc áo dài.
Theo tôi, áo dài nam là một sự lựa chọn hợp lý. Khi mặc nó trên người, tôi thấy mình khác với các bạn đến từ các nước khác, tôi thấy vô cùng tự hào”, Đại sứ Phạm Sanh Châu cho biết.
Hoạ sĩ Mạnh Đức san sẻ, nếu công nhận quốc phục thì cần đi đến bộ phục trang chuẩn mực, đại diện thay mặt cho tinh hoa của nền văn hoá dân tộc bản địa chứ không nên dùng những phục trang bộc lộ sự ” phát minh sáng tạo ” ngày hôm nay. “ Chúng ta không cần phải đi tìm một bộ quốc phục nào cho đàn ông Việt Nam cả, bởi tất cả chúng ta đã có một bộ phục trang hội tủ đủ nét tinh hoa của người đàn ông Việt, đó là chiếc áo dài nam truyền thống ! ”, họa sỹ Bùi Mạnh Đức đề xuất kiến nghị. Còn họa sỹ Nguyễn Đức Bình cho rằng : “ Áo dài nam đã được cha ông mặc và đã là hình tượng văn hoá của Việt Nam rồi. Chỉ có điều nhà nước có công nhận bộ phục trang này là quốc phục hay không thôi ” .
Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Phong Cách
