Áo dài ơi, cảm ơn họa sĩ Cát Tường

Thiếu nữ TP. Hà Nội trong phục trang áo dài Lemur – Ảnh tư liệuCó lẽ vì yêu vẻ đẹp phụ nữ, cũng như muốn có một tiết mục mê hoặc được bạn đọc phụ nữ mua báo, vào số Phong Hóa Xuân số 85 ( 11-2-1934 ), chủ bút Nhất Linh – Nguyễn Tường Tam đã nghĩ ra phân mục ” Vẻ đẹp riêng khuyến mãi những bà những cô ” và giao cho họa sỹ trẻ tuổi nhất của báo đảm nhiệm .

Chiếc áo phân định phụ nữ nước ta – nước ngoài

Đó là họa sĩ Nguyễn Cát Tường (1912 – 1946), quê ở Sơn Tây, 22 cái xuân xanh, trẻ măng vừa mới ra khỏi Trường Mỹ thuật Đông Dương khóa 4 của thầy Tardieur. Lấy bút danh là Lemur Cát Tường, họa sĩ vừa viết bài, vừa vẽ kiểu cho chuyên mục “Vẻ đẹp riêng tặng các bà các cô”.

Người phát minh sáng tạo ra chiếc áo dài Việt Nam quan niệm : ” Quần áo tuy dùng để che thân thể, nhưng nó hoàn toàn có thể như tấm gương phản chiếu trình độ tri thức của một nước .Trước hết nó phải hợp với khí hậu nước ta, với thời tiết những mùa, với việc làm, với khuôn khổ, với mực thước của thân hình mỗi bạn ; sau nữa, nó phải ngăn nắp, giản dị và đơn giản, can đảm và mạnh mẽ và có vẻ như mỹ thuật lịch sự và trang nhã .Nhưng dù thế nào, nó cũng phải có tính cách riêng của nước nhà mới được. Các bạn là phụ nữ Nước Ta, vậy áo của những bạn phải có một vẻ riêng để người khác khỏi nhầm những bạn với phụ nữ quốc tế, như nước Tàu, nước Pháp, nước Nhật Bản ví dụ điển hình ” .Thấy rõ ràng là, thứ nhất họa sỹ Cát Tường muốn dùng quần áo để phân định vẻ riêng của người phụ nữ Nước Ta trong thời kỳ Pháp bảo lãnh với sự xuất hiện của nhiều phụ nữ từ đâu đến không phải người mình .Ấy, áo dài là áo của phụ nữ Nước Ta ta. Nhìn vô là biết vợ nhà chẳng phải vợ Tây. Chiếc áo dài đã giúp người Việt xa xứ phân định mình là ai. Đây là thành công xuất sắc lớn nhất của họa sỹ Cát Tường. Lemur ơi, ngàn lần cám ơn ông ! Chân dung hoạ sĩ Cát Tường – Ảnh tư liệuHoàng hậu Nam Phương mặc áo dài Lemur – Ảnh tư liệu

Cải tiến chiếc quần

Vẫn theo bà Phạm Nguyên Thảo, họa sỹ Cát Tường nâng cấp cải tiến áo dài từ cái tay áo phải thoáng đãng phía trên, rồi táo bạo hơn, họa sỹ đòi nâng cấp cải tiến … cái quần với ý niệm được biểu lộ trên báo Phong Hóa số 89 : ” Nói ra sợ không ai tin, điều quan trọng nhất của y phục phụ nữ là chiếc quần ” .Chính ông đã cải biến khiến cho cái quần trở nên thon gọn và khoe được phần bụng phụ nữ mê hoặc hơn, gợi mở hơn so với loại quần ngày trước .Theo nhà văn Võ Phiến ( Tràng Thiên ), kể từ khi đàn bà con gái xứ ta mặc quần thì họ vẫn để nguyên vẹn chiếc quần ấy qua nhiều thế kỷ .” Khi dài, khi ngắn, khi rộng, khi hẹp. Những dằn vặt do dự táo bạo nhất có lẽ rằng đều dồn vào chỗ thắt lưng : khi sống lưng vặn, khi thì sống lưng buộc với giải rút, có thời dùng dây cao su đặc, có thời khác lại cài nút ” ( Lại chiếc áo dài, tập tùy bút Quê hương tôi, Nhã Nam và NXB Thời Đại ) .Ông Cát Tường đã xử lý cái dằn vặt, do dự thuộc loại sống lưng quần này khi đề xuất đổi khác cạp quần buộc xéo một bên hoặc cạp quần mở ở giữa, cài khuy như đàn ông .Vào tháng 3-1934, ông Lemur đưa ra mẫu áo dài tiên phong trên báo Phong Hóa số 90 .Dù biến tấu như thế nào – từ áo dài cao cổ Open lần đầu trong cuộc thi áo dài hàng nội hóa năm 1960 do nữ diễn viên Kiều Chinh mặc cho đến áo dài hở cổ bà Ngô Đình Nhu, áo Raglan, áo dài mini ( trừ áo dài 4 tầng tầm bậy ) thì áo dài vẫn có hai thân, khoe được ngực, eo của người mặc một cách kín kẽ, tăng được vẻ đẹp của thân hình thiếu nữ xuân hồng .Trang báo của họa sỹ Cát Tường trên báo xuân Ngày Nay, 1940 – Ảnh tư liệu

Một nét tâm hồn dân tộc

Nhà thơ Nguyên Sa có những câu thơ đã đi vào tim những chàng trai ở lứa tuổi yêu em mặt khờ và đầy mụn : ” Nắng TP HCM em đi mà chợt mát / do tại em mặc áo lụa HĐ Hà Đông ” .Không cần phải làm một phụ đề để lý giải vì ai ai đều tự biết sự mặc định về chiếc áo mà con gái hay mặc và Open trong thơ lúc đó : chiếc áo dài .Vì khoảng chừng năm 1950 – 1970, phụ nữ gọn gàng thuần chất ” con nhà lành ” đều mặc áo dài khi đi ra đường. Đứa bé gái 11 tuổi thi đậu vào trường công hay học trường tư đều phải mặc áo dài để đi học .Các em ” tuổi ngọc ” trong bài nhạc Tuổi ngọc của Phạm Duy cũng ” xin cho em, một chiếc áo dài “, ” xin cho em một chiếc áo như mây hồng ” mới hoàn toàn có thể ” hàng lụa là thơm dáng tiểu thơ “, ” và lòng người như áo phất phơ ” …Nữ sinh học bảy năm trung học, hằng ngày phải mặc áo dài đến trường nên áo dài trở nên quá đỗi quen thuộc .Khi lớn lên, cô gái vào ĐH vẫn mặc áo dài dù lúc đó trường ĐH không bắt buộc nhưng cô gái đã quen rồi .Khi đi vào văn phòng, hầu hết những cô vẫn mặc áo dài vì không hề mặc gì khác để trông đứng đắn hơn dù thời sau này TP HCM đã có đủ những loại thời trang như mini jupe, Rop, Maxi, quần Pat áo pull …Áo dài – một loại phục trang của phụ nữ – đã được thi vị hóa trong thơ nhạc và văn chương của những bậc văn nhân thi sĩ nổi tiếng .Nhà văn Võ Phiến đi sâu nghiên cứu và phân tích y phục của người phụ nữ dưới cặp mắt của một nhà văn hóa học : ” Trang phục là văn hóa truyền thống, văn hóa truyền thống là một nỗ lực cải biến thiên nhiên ” .Ông cho rằng chiếc áo dài Nước Ta là một sự dung hòa giữa tự nhiên và văn hóa truyền thống. Phần từ bụng đi ngược trở lên ” dầy dầy sẵn đúc một tòa vạn vật thiên nhiên ” là tôn vinh phần tự nhiên của thân người, còn ở phần dưới rất thanh, thoát hẳn thân người, đó là văn hóa truyền thống ( Chiếc áo dài, tập tùy bút Quê hương tôi ) .” Khi chiếc áo dài đã tự liên hệ được như vậy với thi ca ngôn từ, với tiểu thuyết, nếp sống … thì chắc như đinh nó cũng phản ảnh được phần nào một nét tâm hồn dân tộc bản địa ” – ông viết .Bìa cuốn sách Áo dài Lemur và toàn cảnh Phong Hoá và Ngày nay – Ảnh : K.L

Hở hang một cách kín đáo

Từ ” Áo dài ” ( ao dai / aʊˌ dʌɪ / ) được đưa nguyên bản vào từ điển Oxford và được lý giải là loại phục trang của phụ nữ Nước Ta với phong cách thiết kế hai tà áo trước và sau dài chấm mắt cá chân che bên ngoài chiếc quần dài .

Nếu có dịp nhìn lại các nữ minh tinh ngày trước như Thẩm Thúy Hằng, Kiều Chinh, Kim Cương, Thanh Nga và một số nữ ca sĩ như Khánh Ly, Giao Linh, Phương Dung, Thanh Tuyền… thì thấy họ đều kín mít trong chiếc áo dài khi xuất hiện trước công chúng.

Nhưng trông lại họ rất duyên dáng, lịch sự và nền nã mà cũng không kém phần mê hoặc chết người .Cái bí hiểm của chiếc áo dài là ở chỗ ” hở hang một cách kín kẽ “. Người sành điệu áo dài ngày ấy hầu hết đều đến nhà may Thiết Lập ở đường Pasteur. Bảo vệ tà áo dài chính là đang bảo vệ ‘chủ quyền văn hóa’ Việt Nam TTO – Chuyện tà áo dài Nước Ta lên sàn diễn quốc tế gây tranh luận ( Tuổi Trẻ ngày 22, 23-11 ) đặt ra câu hỏi cần hành vi thế nào để áo dài trở thành bảo vật của đời sống, của văn hóa truyền thống người Việt, bảo vệ áo dài là bảo vệ ” chủ quyền lãnh thổ văn hóa truyền thống ” Nước Ta.

Source: https://thoitrangredep.vn
Category: Phong Cách